Powstańcze biografie

Marosz Władysław

Marosz Władysław (1901-2000), s. Andrzeja i Marianny z domu Nowak. Ur. 22.09.1901 r. w Poznaniu. W dzieciństwie stracił oboje rodziców i jego wychowaniem zajęła się ciotka. Mieszkając w Poznaniu, ukończył katolicką szkołę powszechną. Jako ochotnik w wieku zaledwie 17 lat wstąpił w szeregi powstańcze, gdy na ulicach Poznania 27.12.1918 r. rozgorzały walki Powstania Wielkopolskiego. Oficjalnie jako powstaniec zarejestrowany został pod datą 1.01.1919 r. Wkrótce z zaciągu ochotniczego trafił na front północny i znalazł swój przydział w jednej z kompanii kcyńskich. W początkowej fazie swojego pobytu nad Notecią walczył m.in. w pierwszej bitwie o Szubin (8.01.1919), w walkach pod Gromadnem, Nową Wsią, Rynarzewem, Margoninem czy Szczepicami, gdzie też 16.02.1919 r. został ranny w głowę. Do 15.03 przebywał w kcyńskim szpitalu, przechodząc rehabilitację. Po powrocie do zdrowia ponownie zasilił szeregi macierzystego oddziału. Stacjonując w Dobieszewie niedaleko Kcyni, poznał Agnieszkę Górzyńską, przyszłą żonę. 10.05.1919 r. otrzymał przydział do formującej się w Gnieźnie 4.  kompanii karabinów maszynowych 9. Płk. Strzel. Wlkp., późniejszego 67. pp. Po krótkim epizodzie pułku nad Notecią jego oddziały skierowano na pogranicze Wielkopolski i Śląska, w okolice Krotoszyna.
Z początkiem lutego 1920 r. pułk z Maroszem przerzucony został na front litewsko-białoruski w okolice Kurzeniec – Wilejka, do odwodu naczelnego dowództwa. 25.02 Władysława Marosza przydzielono do kompanii marszowej, w szeregach której przebywał do stycznia 1921 r. Pułk do walki na froncie wschodnim wszedł dopiero w maju 1920 r. Zażarte walki jednostka toczyła w okolicach Czerkas i Baranowicz. 21.05 pod Baranowiczami został ranny w rękę i odtransportowany na tyły. Po kilku dniach trafił do szpitala wojskowego w Łodzi, gdzie przebywał do 13.06. Do boju powrócił w momencie walk w okolicach miejscowości Dokszyce na froncie północno-wschodnim i odwrotu nad rzekę Wilejkę. Przez cały okres odwrotu pułk nieustannie osłaniał cofanie się innych oddziałów polskich. Po walkach nad Niemnem jednostka przeszła za rzekę Supraśl, tocząc dalej ciężkie boje. Wkrótce zmuszona została do wycofania się za rzekę Narew, by 31.07 zasilić odwody grupy gen. Jędrzejewskiego. Na początku sierpnia pułk skierowano za rzekę Nurzec, a później za rzekę Bug, pomiędzy miejscowości Nur i Kosaki. Następnie przez kilka dni toczono ciężkie boje o miejscowość Kossowo. Jeszcze przed wielką kontrofensywą pułk przesunięto do Psar. Marosz wraz ze swoim oddziałem przeszedł cały szlak bojowy znad Wisły aż do momentu zakończenia wojny. Po demobilizacji powrócił do Dobieszewa, gdzie mieszkała jego narzeczona. Podjął pracę na stanowisku pracownika fizycznego miejscowej gorzelni. W 1925 r. poślubił Agnieszkę Górzyńską i oboje przeprowadzili się do Nakła. Marosz pracował w nakielskiej cukrowni jako robotnik fizyczny. W 1928 r. urodziła się córka Marta, która po kilku miesiącach zmarła. W 1931 r. na świat przyszła córka Władysława, a w 1934 r. syn Henryk. W okresie międzywojennym czynnie udzielał się jako członek Towarzystwa Powstańców i Wojaków w Nakle.
W sierpniu 1939 r. Władysław nie został powołany do służby wojskowej, ale z polecenia dowództwa Baonu Obrony Narodowej „Nakło” przydzielono go do obsługi jednej z barek rzecznych, na której załadowano duże ilości produktów żywnościowych, głównie konserw mięsnych z nakielskiej fabryki „Oscar Robinson Bacon” oraz cukru. Barkami dotarł do Kutna, a następnie powrócił do domu. W czasach okupacji ciężko pracował na utrzymanie rodziny w nakielskiej cukrowni. Dzieci posyłał do niemieckiej szkoły.
Po wyzwoleniu miasta nowe władze polskie powierzyły mu funkcję kierownika nakielskiej placówki Służby Ochrony Kolei. Służba początkowo była szczególnie niebezpieczna, gdyż często dochodziło do grabieży i rozbojów organizowanych przez szabrowników i pospolitych bandytów. Na kolei pracował do roku 1961, do czasu przejścia na emeryturę. Po śmierci żony ożenił się po raz drugi. Zmarł w sędziwym wieku 99 lat 4.04.2000 r. jako jeden z ostatnich powstańców wielkopolskich. Pochowany w Nakle z pełnymi honorami wojskowymi w asyście kompanii reprezentacyjnej Pomorskiego Okręgu Wojskowego z Bydgoszczy. Za swoje dokonania bojowe był wielokrotnie odznaczany i wyróżniany, w tym medalem za wojnę, Medalem Niepodległości przyznanym 20.09.1937 r. i szablą honorową Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej Aleksandra Kwaśniewskiego. Jego dokonania powstańcze w 1933 r. i 1936 r. poświadczali m.in.: kpt. rez. Jan Sławiński z Białośliwia, por. rez. Jan Ziarnek z Braniewicz, ppor. rez. Edmund Ajtner z Mroczy, chor. Józef Nowacki z Lublińca, płk dypl. Ludwik Bociański, ppłk dypl. Kazimierz Glabisz, ppłk dypl. Bohdan Hulewicz, ppłk dypl. Jakubowski, mjr dypl. Skrzydlewski i kpt. Wierzejewski.

autor publikacji : Sławomir Łaniecki

bibliografia : CAW w W-wie, Prot. pos. nr 121, str. 49 Komitetu Krzyża i Medalu Niepodległości w Warszawie o przyznaniu Władysławowi Maroszowi Medalu Niepodległości. Potwierdzenie Zarządzeniem Prezydenta Rzeczpospolitej z dnia 8.11.1937 r. ogłoszone w „Monitorze Polskim" nr 259,10.11.1937 r., poz. 409, str. 4; „Tygodnik Lokalny Nakielski Czas" nr 33, 19.08.1999; „Tygodnik Lokalny Nakielski Czas" nr 34, 26.08.1999; Wypis z zaświadczenia wojskowego Wojskowej Komendy Rejonowej  – Bydgoszcz Powiat, seria E nr 201044 – na nazwisko Marosz Władysław; S. Konieczny, Zarys historii wojennej pułków polskich 1918-1920. 67 p.p., Warszawa 1929; Wspomnienia córki Władysława Marosza  – Władysławy Mucha, spisane przez autora 20.01.2004 r.; Archiwum Muzeum Ziemi Krajeńskiej w Nakle nad Notecią.

powrót do poprzedniej strony | do góry