Powstańcze biografie

Kryger Marian

Kryger Marian (1901-1982), s. Władysława i Zofii z domu Żubrowicz. Ur. 19.11.1901 r. w Oburzni, w dawnym powiecie szubińskim. W 1914 r. ukończył szkołę powszechną w Rynarzewie. W latach 1915-1918 pobierał naukę i odbywał praktykę w Gołańczy (ówczesny powiat wągrowiecki), ucząc się w szkole o profilu spożywczo-metalowym. Po zakończeniu edukacji powrócił do Łochowa w powiecie bydgoskim, gdzie gospodarował jego ojciec. Na początku 1919 r. wstąpił do samorzutnego oddziału powstańczego w Rynarzewie. Działał jako kurier powstańczy pomiędzy Bydgoszczą a frontem północnym powstania pod Szubinem i Rynarzewem. Przynosił powstańcom informacje o ruchach wojsk nieprzyjacielskich 2. i 4. baonu Grenzschutzu w Bydgoszczy. Robił przerzuty zakupionej w Bydgoszczy broni dla powstańców. Informował wówczas dowództwo Powstania Wielkopolskiego na froncie północnym o możliwościach pozyskiwania i zakupu broni w okolicach Bydgoszczy. Znając dobrze linie frontu północnego, był współorganizatorem przerzutów ochotników, którzy po przejściu linii frontowej wstępowali w szeregi powstańcze. Jak wspominał po latach: „(…) czynności te wykonywałem z polecenia redaktora naczelnego „Dziennika Bydgoskiego” Jana Teski, ks. proboszcza Płotki, kierownika drukarni Balwińskiego, właściciela restauracji przy ul. Grunwaldzkiej Teodora Sikorskiego oraz profesora Mobligowskiego. Moimi oficerami sztabowymi byli: dowódca pułku mjr Brezami, adiutant Alojzy Głyda oraz oficer ordynansowy pułku Jacek Wyszomirski (…) sztab pułku znajdował się na folwarku Szubin-Wieś (…)”. Wiosną 1919 r. Marian Kryger został wcielony do formującego się Wojska Wielkopolskiego. Przydzielono go do 1. kompanii szturmowej 4. Płk. Strzel. Wlkp. dowodzonej przez por. Cieślewicza. W sierpniu 1919 r. znalazł się na froncie litewsko-białoruskim, biorąc udział m.in. w zdobyciu Bobrujska. W bitwie warszawskiej w sierpniu 1920 r. pułk znalazł się w grupie uderzeniowej gen. Edwarda Rydza-Śmigłego. Brał też udział w bitwie niemeńskiej, a kampanię zakończył w rejonie Mińska.
Kryger z wojska zwolniony został rozkazem demobilizacyjnym w 1921 r. W latach 1924-1927 w poszukiwaniu pracy przebywał m.in. we Francji. Po powrocie do kraju w 1927 r. znalazł zajęcie na roli. Rok później zawarł związek małżeński z Władysławą z domu Janik (1902-1980), z którą doczekał się syna Eugeniusza (1930-2008).
Od 1930 r. aż do wybuchu II wojny światowej był członkiem Związku Powstańców Wielkopolskich 1918/1919. W latach 1932-1939 prowadził własne przedsiębiorstwo przewozowe. W okresie okupacji niemieckiej pracował jako polski robotnik w niemieckich firmach. Nie należał do żadnych organizacji niemieckich i nie zrzekł się obywatelstwa polskiego. Po oswobodzeniu przez Rosjan Bydgoszczy w styczniu 1945 r. wstąpił w szeregi Milicji Obywatelskiej. Szkolił młodzież i osoby dorosłe w posługiwaniu się bronią. 12.02.1945 r. prezydent Bydgoszczy upoważnił Mariana Krygera do zorganizowania Pogotowia Transportowego (samochodowego i konnego) oraz do nadzorowania organizowania szkół, żłobków, szpitali i innych instytucji użyteczności publicznej. W następnych latach był pracownikiem Zakładów Rowerowych nr 1 w Bydgoszczy, Bydgoskiej Spółdzielni „Precyzja”, a w latach 1951-1957 kierował kuchnią w kasynie oficerskim wojsk lotniczych w Bydgoszczy. W latach 1957-1966 prowadził wraz z synem Eugeniuszem Wytwórnię Artykułów Blaszanych w Bydgoszczy. Z powodu choroby 1.01.1967 r. przeszedł na rentę inwalidzką.
Od 1965 r. był też członkiem bydgoskiego ZBoWiD-u. Odznaczony m.in.: Odznaką Pamiątkową Wojsk Wielkopolskich, Odznaką Przodownika Pracy (1955), Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym (1966), Medalem Zwycięstwa i Wolności (1974) i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1974). Zmarł 31.12.1981 r. w Bydgoszczy. Pochowany na cmentarzu parafialnym Najświętszego Serca Pana Jezusa w Bydgoszczy.

autor publikacji : Piotr S. Adamczewski

bibliografia : Archiwum Zarządu Oddziału ZKRP i BWP w Bydgoszczy. Teczka osobowa Mariana Krygera, sygn. 3245 (deklaracja członkowska ZBoWiD-u, własnoręczny życiorys, wniosek na odznaczenie Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym, odpis zaświadczenia z CAW nr 619/Ch. I z dnia 15.02.1965 r.). Obecnie w CAW w Warszawie; Archiwum rodzinne syna Eugeniusza Krygera.

linki :

powrót do poprzedniej strony | do góry