Powstańcze biografie

Jedwabny Stanisław

Jedwabny Stanisław (1884-1974), s. Antoniego i Jadwigi. Ur. 27.04.1884 r. w Jarocinie w rodzinie rzemieślniczej. Po ukończeniu szkoły powszechnej w Jarocinie kontynuował naukę w miejscowym gimnazjum. Następnie uczył się w gimnazjum w Gnieźnie, które ukończył w 1907 r. i zdał maturę. Początkowo rozpoczął studia prawnicze we Wrocławiu, następnie w 1911 r. przeniósł się na medycynę i studiował w Berlinie. W latach 1914-1918 służył w wojsku niemieckim na froncie francuskim.
W czasie Powstania Wielkopolskiego w randze ppor. 25.01.1919 r. został skierowany z polecenia Urzędu Sanitarnego w Poznaniu do dowództwa frontu północnego, na odcinek kcyński. Tworzył kcyński Szpital Polowy nr 3 i czynnie angażował się w jego pracę. Szpital został zorganizowany w zabudowaniach klasztornych w Kcyni. „Dr Jedwabny położył wielkie zasługi organizując szpital w Kcyni i przez wysoce ofiarną pracę dla rannych powstańców” – czytamy w zaświadczeniu wystawionym lekarzowi przez ppor. Jana Sławińskiego, dowódcę baonu kcyńskiego w czasie powstania. W szpitalu służył do 9.03.1919 r., po czym został odkomenderowany do Poznania na dalsze kursy medyczne. Po wybuchu wojny polsko-bolszewickiej trafił do szpitala frontowego na wschodzie. W wojsku służył do 1922 r. Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie potwierdziło udział Stanisława Jedwabnego w Powstaniu Wielkopolskim. Po wojsku dokończył studia medyczne na Uniwersytecie Warszawskim. W okresie dwudziestolecia międzywojennego pracował jako lekarz ogólny, początkowo w Wieluniu nad Notecią. W 1922 r. przeniósł się do Kcyni, gdzie objął praktykę lekarską. Pracował też jako nauczyciel higieny w kcyńskim seminarium nauczycielskim. Działał społecznie m.in. w 1935 r. był wiceprezesem Koła PCK. Należał jako aktywny działacz do kcyńskiego Stronnictwa Narodowego oraz do tutejszego Bractwa Kurkowego. Był prezesem Katolickiego Stowarzyszenia Mężczyzn, organizacji,  która  wchodziła w skład Parafialnej Akcji Katolickiej w Kcyni. Działał w Związku Powstańców Wielkopolskich oraz Związku Oficerów Rezerwy. Brał udział 3.05.1928 r. w poświęceniu sztandaru dla Ochotniczej Straży Pożarnej w Kcyni i został jednym z chrzestnych sztandaru. W okresie międzywojennym odznaczony Medalem Niepodległości i Krzyżem Walecznych. Żywo zainteresowany stanem zdrowia społeczeństwa podejmował akcje profilaktyczne dotyczące niemowląt i zachorowań na gruźlicę.
Powołany 25.08.1939 r. do wojska na wypadek wojny. Brał udział w działaniach nad Bzurą, natomiast pod Mławą dostał się do niewoli niemieckiej. Od września 1939 r. do 1945 r. przebywał w niewoli jako jeniec wojenny w następujących obozach: Mława, Olsztynek, Norymberga, Hoyersverda. Między innymi leczył żołnierzy radzieckich w obozie jenieckim w Woldenbergu.
Po wojnie wrócił do Kcyni. Od sierpnia 1945 r. rozpoczął praktykę lekarską. Zaangażował się w pracę społeczną. Wielokrotnie wybierany był radnym miejskim w Kcyni. Pracował w kcyńskim Ośrodku Zdrowia. W wieku 83 lat przeszedł na emeryturę. Mieszkał w domu przy rynku w Kcyni. Mieszkańcy miasteczka do dzisiaj wspominają wspaniałego lekarza, ale i człowieka, który swą fachową wiedzą i doświadczeniem niósł ulgę i wsparcie chorym. Był wielokrotnie wyróżniany i odznaczany. Otrzymał m.in. Wielkopolski Krzyż Powstańczy za udział w Powstaniu Wielkopolskim (1965), Medal Zwycięstwa i Wolności za zwalczanie tyfusu w obozie jenieckim wśród żołnierzy radzieckich w Woldenbergu (1967), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1969) oraz pamiątkowy Medal 700-lecia Kcyni. Zmarł 28.09.1974 r. w Kcyni w wieku 90 lat.

autor publikacji : Kamila Czechowska

bibliografia : Archiwum Zarządu Oddziału ZKRP i BWP w Bydgoszczy. Obecnie w CAW w Warszawie; S. Kłodziński, Powiat szubiński, Szubin 1935; Dzieje Kcyni i okolic, pod red. W. Jastrzębskiego, Kcynia 1993; Gniezno i Ziemia Gnieźnieńska. Walka o wolność narodową i społeczną 1918-1945, pod. red. J. Topolskiego i B. Polaka, Gniezno 1978; T. Pietrykowski, Z przeszłości Kcyni z okazji 666 rocznicy założenia miasta, Kcynia 1928; K. Pezacka, Stanisław Jedwabny, „Pałuki” nr 44, 1992; Urzędowy spis lekarzy uprawnionych do wykonywania praktyki lekarskiej, lekarzy dentystów, dyplomowanych farmaceutów oraz aptek w Rzeczpospolitej Polskiej, Warszawa 1931; Księga adresowa Polski 1928, Warszawa 1928; Kcynianie w służbie eskulapa, pod red. P. Prusaka, Bydgoszcz 1991.

linki :
Artykuł Justyny Makarewicz na stronie Dźwiękowe Archiwum Kcyni  o dr. Stanisławie Jedwabnym -ZOBACZ TUTAJ

powrót do poprzedniej strony | do góry