Powstańcze biografie

Erdmann Florian

Erdmann Florian (1894-?), syn Piotra i Agnieszki z domu Kamasa. Ur. 7.08.1894 r. w Tomczycach, w ówczesnym powiecie wągrowieckim. Pochodził z zasiedziałej od pokoleń w Tomczycach rodziny drobnoziemiańskiej. Czteroklasową szkołę powszechną ukończył w rodzinnej wsi w 1908. Jak po latach wspominał, najsilniej w pamięci utkwił mu strajk szkolny. Jako jego uczestnik w późniejszych latach nie mógł uczęszczać do kolejnych klas szkoły powszechnej w Gołańczy, a przez to również nie poszedł do gimnazjum w Wągrowcu, o którym marzył. Trzeba było wówczas usilnych starań i znajomości, aby mógł się dalej kształcić. W końcu ojciec ulokował go w szkole przygotowawczej w Margoninie, skąd następnie został przyjęty do Gimnazjum Męskiego w Nakle. Po ukończeniu 2 klas nakielskiego gimnazjum, Erdmann przeniósł się do dwuletniej szkoły rolniczej w Chodzieży, a po jej ukończeniu podjął pracę jako praktykant na folwarku na zachodzie Niemiec. Po odbyciu praktyki awansował na urzędnika gospodarczego.
Jesienią 1913 r. powołany do czynnej służby wojskowej, trafił do artylerii w Bydgoszczy. Tam zastała go wojna. Brał udział w walkach na froncie wschodnim i zachodnim. W marcu 1918 r. został poważnie ranny i do końca wojny przebywał w szpitalu. Wówczas to z gazet dowiedział się, iż na terenach Wielkopolski formował się Grenzschutz, a jeden z jego oddziałów m.in. zajął Wągrowiec. Na terenie Niemiec zaskoczyła go również informacja o wybuchu Powstania Wielkopolskiego. Wówczas to Erdmann czynił starania o uzyskanie urlopu, aby móc przyjechać w rodzinne strony i wziąć udział w walkach. Nie udało mu się od razu uzyskać zwolnienia z armii, ale na początku stycznia 1919 r. nie bez problemów dotarł do domu i od razu zgłosił się w szeregi powstańcze. Skierowano go do oddziału dowodzonego przez jego brata, Alojzego Erdmanna, który w tym czasie znajdował się już pod Ślesinem. Jako artylerzysta w stopniu ogniomistrza Florian brał udział w walkach powstańczych pod Dębogórą, Szczepicami, pod Nakłem, o Paterek, nad Notecią, pod Lipinami, Kołaczkowem, a później pod Czarnkowem.
Po zakończeniu powstania otrzymał przydział do 1. Płk. Art. Ciężkiej w Poznaniu-Sołaczu. Z pułkiem przeszedł cały szlak bojowy na froncie polsko-bolszewickim. Tuż po zakończeniu walk na wschodzie zwolniony z wojska w stopniu sierż. Będąc wykwalifikowanym zarządcą majątków ziemskich, pracował na różnych folwarkach, m.in. na Pomorzu, w powiecie międzychodzkim i obornickim. Następnie przejął rodzinny mająteczek w Tomczycach. Tam zastał go wybuch II wojny światowej. Jesienią 1939 r. aresztowała go niemiecka żandarmeria pod zarzutem rzekomych przestępstw w czasie ewakuacji wsi w dniu 1.09.1939 r. Zwolniono go za kaucją, ale 22.12 ponownie aresztowano pod zarzutem usiłowania zabicia Niemki. Proces miał miejsce w Poznaniu i mimo że nic mu nie udowodniono, to jednak skazano na rok więzienia, oskarżając o działanie „dla dobra Polski”. Po opuszczeniu więzienia powrócił do Tomczyc. Groziło mu jednak kolejne niebezpieczeństwo, gdyż dowiedział się od zaufanego, że jest na liście osób niebezpiecznych, kwalifikujących się przez władze okupacyjne do umieszczenia w obozie koncentracyjnym. Przy pomocy znanych mu osób wyjechał do Nakła i tam przebywał do końca okupacji. Jako gorliwy polski patriota został wciągnięty w szeregi Obwodu Wyrzyskiego Armii Krajowej, a ponieważ często pracował w terenie, został łącznikiem przenoszącym meldunki, rozkazy i inne materiały konspiracyjne.
Po okupacji Florian Erdmann powrócił do Tomczyc na swoje gospodarstwo. Nie mogąc sobie jednak poradzić z dużym obszarem ziemi i nie mając w rodzinie wystarczającej liczby rąk do pracy, zdał gospodarstwo na rzecz skarbu państwa. Utrzymywał się z emerytury rolniczej i prac dorywczych. Udzielał się również społecznie, głównie w gołanieckim ZBoWiD-zie. Za zasługi dla państwa otrzymał wiele wyróżnień i odznaczeń, z których najbardziej cenił sobie nadany 19.07.1973 r. Wielkopolski Krzyż Powstańczy, a 3 lata później









– Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. Awansowano go także na ppor. rez.

autor publikacji : Sławomir Łaniecki

bibliografia : Na podstawie Kroniki ZBoWiD-u w Gołańczy. Z archiwum rodzinnego Karola Kabacińskiego.

powrót do poprzedniej strony | do góry