Powstańcze biografie

Cyms Adolf Alojzy

Cyms Adolf Alojzy (1897-1919), s. Leona, nauczyciela wiejskiego, i Pauliny z domu Kamrowskiej. Ur. 2.06.1897 r. w Pawłowie, w dawnym powiecie gnieźnieńskim. Uczestniczył w działaniach I wojny światowej, służąc w armii niemieckiej. Za odwagę odznaczony Krzyżem Żelaznym II kl. Wraz ze starszym bratem Pawłem natychmiast po wybuchu Powstania Wielkopolskiego włączył się w działania powstańcze. Wstąpił w szeregi 1. Płk. Rezerwowego w Poznaniu, który następnie przekształcono w 10. Płk Strzel. Wlkp. Wraz ze swoją jednostką wiosną 1919 r. przybył na front północny powstania w okolice Rynarzewa, gdzie przebiegała linia demarkacyjna pomiędzy wojskami wielkopolskimi i powstańcami a niemieckim Grenschutzem. Wyróżniał się wzorową postawą w szeregach powstańczych, za co przełożeni powierzyli mu funkcję dowódcy sekcji 3. plut. 4. kompanii 1. baonu. Służbę swoją pełnił do nocy z 18/19.06.1919 r., kiedy to poległ podczas bitwy o most na Kanale Noteckim, w trakcie 3. próby zdobycia Bydgoszczy. Jeden z powstańców tak wspominał po latach: „(...) również ja, krwawiąc z lekkiej rany na szyi, z ciężkim sercem zabrałem się do przeprowadzania mojego pierwszego wtedy, zwykłego w takich wypadkach apelu. I chociaż w późniejszych walkach czyniłem to jeszcze niejednokrotnie, ten apel legł mi jakoś szczególnie ciężko i na całe życie na duszy. Jedna z sekcji 3 plutonu przyniosła na płacie namiotowej skrwawione zwłoki swego dowódcy, kaprala Adolfa Cymsa, ogólnie lubianego w całej kompanii, a mnie bardzo biskiego z racji równego wieku i wspólnych zainteresowań. Brakło przy apelu drugiego mojego dobrego kolegi, kaprala Wincentego Piątkowego, również z 3 plutonu (...)”. Adolfa Cymsa pochowano razem z 15 towarzyszami bitwy we wspólnej mogile na miejscu walki. 30.07.1920 r. jego ciało zostało ekshumowane pod nadzorem ppor. Janiszewskiego, szefa urzędu opieki nad grobami wojennymi. Następnego dnia, tj. 1.08.1920 r., w uroczystym pogrzebie ich trumny pochowano we wspólnej mogile na rynarzewskim cmentarzu parafialnym. 4.07.1926 r. staraniem koła Towarzystwa Powstańców i Wojaków w Rynarzewie nad mogiłą odsłonięto i poświęcono okolicznościowy pomnik.

autor publikacji : Piotr S. Adamczewski

bibliografia : Archiwum Państwowe w Bydgoszczy. Urząd Wojewódzki Pomorski w Toruniu. Ewidencja grobów powstańców wielkopolskich w powiecie szubińskim 1920-1939, sygn. 24348; Archiwum Państwowe w Poznaniu. USC Czerniejewo, Księga Urodzeń, sygn. 70, poz. 141; A. Ciszak, Szubin-Bydgoszcz po raz trzeci, [w:] Na froncie północnym powstania wielkopolskiego 1918/1919, Poznań 1973; B. Polak, Adolf Cyms, [w:] Słownik Biograficzny Powstańców Wielkopolskich, Poznań 2002; M. Buławski, Miasteczko nad frontem. Wspomnienia z roku 1919, Poznań 1929; T. Jabłoński, Lista strat Powstania Wielkopolskiego 1918/1919, Warszawa 1936, poz. 198 (błędna data urodzenia); W. Szelmeczka, Historia 68. Pułku Piechoty (przedtem 10 pułku strzelców wielkopolskich), 1928 (maszynopis).

powrót do poprzedniej strony | do góry