Powstańcze biografie

Szymenderski Szczepan

Szymenderski Szczepan (1897-1974) ppor., ur. 5.12.1897 r. w Prusinowie koło Kórnika (pow. Śrem). Syn Stanisława i Jadwigi Kazyak. Miał dwóch braci. Po przedwczesnej śmierci ojca w 1898 r. był wychowywany przez matkę, która na utrzymanie rodziny ciężko pracowała w majątkach obszarniczych. W latach 1903-1911 uczył się w szkole powszechnej w Prusinowie, a następnie w Polwicy koło Zaniemyśla. Po ukończeniu 16 roku życia rozpoczął naukę w zawodzie kołodziejskim. W 1916 r. został powołany do armii pruskiej. Po przeszkoleniu w szeregach pułku artylerii polowej walczył na froncie zachodnim we Francji. Został odznaczony pruskim Krzyżem Żelaznym II kl. W październiku 1918 r. otrzymał urlop i przyjechał do Prusinowa. Tu dowiedział się o przygotowaniach do wybuchu Powstania. W końcu listopada 1918 r. przyjechał do Poznania i w gmachu biblioteki przy ul. Rycerskiej potajemnie zapisał się do jednostek przygotowujących Powstanie. W dniu 8.01.1919 r., nie otrzymawszy żadnego wezwania, zgłosił się ochotniczo do koszar artyleryjskich przy ul. Solnej w Poznaniu. Po dwudniowym przeszkoleniu 10.01.1919 r. w ramach I baterii 1 Pułku Artylerii Lekkiej wyruszył na front. Walczył m.in. w rejonie Leszna, Pawłowic, Ponieca i Kąkolewa. Po zakończeniu działań powstańczych pozostał w swojej jednostce, która od marca 1919 r. nosiła nazwę 15 Pułku Artylerii Polowej Wielkopolskiej. W ramach tego pułku uczestniczył w zajęciu Pomorza, a następnie odbył szlak bojowy m.in. w operacji kijowskiej.
W dniu 13.07.1921 r. przeszedł do rezerwy. W październiku tego roku wstąpił do Straży Celnej i po odbyciu 3-miesięcznego kursu w Wieleniu nad Notecią pełnił kolejno służbę: w Straży Celnej w Starej Hucie, pow. Kartuzy (17.01.1922-04.1924), w Urzędzie Celnym w Miasteczku Krajeńskim (1.05.1924-07.1928), w Straży Granicznej w Maryńcu, pow. Wyrzysk (1.08-1.12. 1928), urlopowany ze względu na stan zdrowia (1.12.1928-15.04.1929), pracownik magistratu w Miasteczku Krajeńskim (15.04-15.10.1929), pracownik Urzędu Celnego w Miasteczku Krajeńskim (16.10.1929-1.09.1939).
Po wybuchu II wojny światowej został wraz z rodziną ewakuowany w rejon Brześcia nad Bugiem, skąd w listopadzie 1939 r. powrócił do rodzinnego Prusinowa. W czerwcu 1940 r. został wywieziony przez hitlerowców do obozu pracy przymusowej w miejscowości Neuburg nad Dunajem w Bawarii. Wolność w kwietniu 1945 r. przyniosły mu wojska amerykańskie. W Neuburgu przez 3 miesiące pracował w Komitecie Polskim, a następnie w lipcu 1945 r. przez Czechosłowację wrócił do Polski.
W Państwowym Urzędzie Repatriacyjnym w Dziedzicach załatwił formalności ewidencyjne i przyjechał do Brodnej koło Śmiłowa w obecnym powiecie pilskim, gdzie w kupionym jeszcze przed wojną domku mieszkała jego rodzina. Już 6.08.1945 r. zgłosił się do pracy w Urzędzie Skarbowym w Trzciance, gdzie pracował do 31.08.1950 r. W dniu 1.09.1950 r. został służbowo przeniesiony na stanowisko kierownika Referatu Egzekucyjnego w Wydziale Finansowym Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Pile. Z tego stanowiska 1.10.1958 r., na własną prośbę powodowaną złym stanem zdrowia, przeszedł na zasłużoną emeryturę.
Ponownie wraz z rodziną zamieszkał w Brodnej. Tu przez szereg lat pełnił honorowo obowiązki Terenowego Opiekuna Społecznego powierzone mu przez Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej w Śmiłowie oraz Wydział Zdrowia i Opieki Społecznej Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Chodzieży.
Związek małżeński zawarł z Walerią Sioda (28.09.1906-27.03.1993), córką Michała i Elżbiety Świadczyńskiej. Waleria urodziła się w Kleszczynie, zmarła w Pile (USC Piła 168/93). Był ojcem dwóch córek: Reginy mieszkającej w Warszawie i zamężnej Krystyny Starzomskiej z wykształcenia ekonomistki, mieszkającej w Pile.
Małżeństwo Szymenderskich mieszkało w latach 1945-1958 w Pile przy ul. Browarnej 28.
Szczepan Szymenderski został przez Radę Państwa awansowany do stopnia podporucznika Wojska Polskiego i odznaczony Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym (leg. nr C-6318 z 15.03.1958).
Zmarł na dworcu PKS w Pile 20.03.1974 r. na atak serca.
Waleria Szymenderska po śmierci męża została od 16.05.1974 r. członkiem podopiecznym ZBoWiD (nr ewidencyjny 471065).
Oboje małżonkowie zostali pochowani na cmentarzu komunalnym w Pile, kwat. 3/B-9-19.

Opracował Wojciech Kicman, Piła kwiecień 2012.

autor publikacji : Wojciech Kicman

bibliografia : Na podstawie własnoręcznie napisanego życiorysu przez Szczepana Szymenderskiego w dniu 4.01.1969 r. w Brodnej (w posiadaniu rodziny) oraz informacji córki Krystyny Starzomskiej.

powrót do poprzedniej strony | do góry