Powstańcze biografie

Żuchelkowski Stanisław

Żuchelkowski Stanisław (1900-1976) chor., ur. 5.09.1900 r. w Szczepicach, pow. Szubin. Syn Józefa i Marianny z domu Walkowiak. Rodzice byli rolnikami. Miał sześciu braci i siostrę Katarzynę. Brat Andrzej po II wojnie światowej zamieszkał we Francji. Zmarł w Reims. Stanisław szkołę powszechną ukończył w Rokutowie, pow. Pleszew.
W dniu 19.01.1919 r. wstąpił do oddziałów powstańczych w Poznaniu. Dostał przydział do będącego w organizacji 1 Pułku Artylerii Polowej (od 27.05.1919 r. pułk ten nosił nazwę 3 Pułk Artylerii Polowej, przemianowany w styczniu 1920 r. na 14 Wielkopolski Pułk Artylerii Polowej). W okresie 4.03-20.07.1919 r. walczył w ramach swego pułku na zachodnim froncie Powstania, w rejonie Leszna i Czarnkowa.
Po zakończeniu działań powstańczych pozostał w macierzystym pułku i od 3.08.1919 r. do 15.09.1920 r. brał udział w walkach na froncie białoruskim. 20.12.1920 r. powrócił z pułkiem do Poznania. Od tego czasu stale podnosił swoje artyleryjskie kwalifikacje wojskowe. Ukończył Szkołę Podoficerów Zawodowych w Toruniu (1.08.1921-28.02.1922), Szkołę Strzelecką w Biedrusku (1.04-30.06.1922) oraz Kurs Doskonalący Podoficerów Zawodowych w Toruniu (16.06-15.10.1928). Na okres od 10.09.1925 r. do 15.07.1927 r. został odkomenderowany do Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii w Śremie, a 2.11.1929 r. przeniesiony do Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim, gdzie służył na stanowisku szefa 6 baterii.
W dniu 19.11.1939 r. został aresztowany przez NKWD za usiłowanie przejścia granicy i wysłany do obozu pracy w Komi.
Po podpisaniu umów z ZSRR został 1.09.1941 r. zwolniony z obozu i 18 września tego roku dotarł do Armii gen. Andersa w Tockoje. Dostał przydział na szefa baterii dowodzenia 2 Dywizjonu 10 Pułku Artylerii Ciężkiej, z którym 1.04.1942 r. przekroczył granicę rosyjsko-perską i odbył długi marsz polskiej armii na Środkowym Wschodzie, przez Irak i Palestynę do Egiptu.
W dniu 18.02.1944 r. wyjechał do Włoch. W okresie od 4 marca do 19 września 1944 r. odbył kampanię włoską (Monte Cassino, Ankona, Loretto, Rymini) w ramach II Korpusu Polskiego gen. Andersa, a następnie jako szef baterii służył w Szkole Podchorążych Artylerii w Matera (Włochy).
Awansowany 1.05.1946 r. do stopnia chorążego. W dniu 18.07.1946 r. wyjechał z Włoch do Anglii, a 22.01.1947 r. został odesłany do obozu przejściowego w Szkocji, celem wyjazdu do kraju. W maju 1947 r. wrócił do Polski i zamieszkał z rodziną w miejscowości Dubienka, pow. Hrubieszów. W październiku tego roku przeniósł się do Piły, gdzie od grudnia 1947 r. zaczął pracować przy zwózce drewna z lasu na rampę kolejową w Pile.
W dniu 1.04.1948 r. zaczął pracować w Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego w Pile, ostatnio na stanowisku starszego referenta. Z dniem 1.04.1961 r. przeszedł na emeryturę. Należał do Związku Bojowników o Wolność i Demokrację.
Związek małżeński zawarł 13.05.1936 r. we Włodzimierzu Wołyńskim z Jadwigą Lachowicz, córką Aleksandra i Karoliny Szewczyk. Jadwiga urodziła się we Włodzimierzu 12.04.1910 r., a zmarła w Pile 3.04.1988 r. (USC Piła 170/88). Był ojcem Stanisława, ur. 1937 r. we Włodzimierzu Wołyńskim, a zm. w Gorzowie Wlkp. (z wykształcenia ekonomisty), oraz Aleksandra ur. w 1948 r. w Pile, z wykształcenia nauczyciela.
Rodzina Żuchelkowskich mieszkała w Pile przy al. Powstańców Wielkopolskich 10/12 (poprzednio Mireckiego).
Za zasługi wojenne i służbę wojskową Stanisław Żuchelkowski został odznaczony: Brązowym Krzyżem Zasługi z Mieczami (po 1945 r.), Brązowym Krzyżem Zasługi (w dniu 11.11.1937 r.), Medalem Wojska (w 1945 r.), Medalem Pamiątkowym „Za Wojnę 1918-1921” (przed 1939 r.), Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości (przed 1939 r.), Krzyżem Pamiątkowym Monte Cassino (w 1945 r.), Gwiazdą „Za Wojnę 1939-1945” (1939-1945 Star) – Anglia, Gwiazdą „Za Włochy” (Italy Star) – Anglia, Medalem „Wojny 1939-1945” (War Medal 1939-1945) – Anglia, Odznaką Pamiątkową 1 Dywizji Strzelców Wielkopolskich (przed 1939 r.), Odznaką Pamiątkową 14 Wielkopolskiego Pułku Artylerii Lekkiej (przed 1939 r.).
Stanisław Żuchelkowski 28.09.1976 r. jechał rowerem z grzybobrania, został śmiertelnie potrącony przez samochód na trasie z Dobrzycy do Piły. Pochowany został na cmentarzu komunalnym w Pile, kwat. 9/D-2-7. W tym samym grobie pochowano jego żonę Jadwigę. Na nagrobku Stanisława widnieje napis: „zg. sm. trag.”.
Był wielokrotnie przesłuchiwany przez pracowników Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. 20.05.2006 r. jego wnuk Grzegorz na swoje zapytanie uzyskał odpowiedź z Instytutu Pamięci Narodowej, że „Stanisław Żuchelkowski jest osobą pokrzywdzoną”. Dane dotyczące jego przesłuchań przez Urząd Bezpieczeństwa Publicznego znajdują się w archiwum IPN w Poznaniu (teczka pod kryptonimem „Tobruk”).
Z nieznanych powodów nie był odznaczony Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym.

Na podstawie danych uzyskanych od Aleksandra Żuchelkowskiego, zamieszkałego w Grodkowie, opracował Wojciech Kicman, Piła kwiecień 2012.

autor publikacji : Wojciech Kicman

powrót do poprzedniej strony | do góry