Powstańcze biografie

 Szukaj w bazie danych 

  A B C Ć D E F G H I J K L Ł M N Ń O P R S Ś T U W Y Z Ż    

Knajdek Antoni

Knajdek Antoni (1897-1975) ppor., ur. 18.12.1897 r. w Plewiskach, powiat Poznań-Zachód. Syn Marcina (14.10.1853-14.04.1918), rolnika, i Antoniny z domu Gryska (4.08.1856-6.01.1924). Miał 4 rodzeństwa: siostry Katarzynę i Marię oraz braci Stanisława i Marcina, który zginął na wojnie w 1916 r. Był wyznania rzymskokatolickiego. Nauki pobierał (7.04.1904-1.04.1912) w niemieckojęzycznej Katolickiej Szkole Powszechnej w Plewiskach. W latach 1912-1918 uczył się i praktykował w zawodzie fotografa.
Od 24.12.1918 r. należał do Straży Ludowej w Poznaniu. Po wybuchu Powstania Wielkopolskiego uczestniczył w oswobodzeniu Poznania. Przez krótki czas od 2.01.1919 r. walczył w rejonie Wyrzyska, a od 12 stycznia tego roku walczył na froncie zachodnim w rejonie Wolsztyna, Kopanicy, Małego i Wielkiego Grójca, Nowej Wsi i Zbąszynia. Na początku lutego 1919 r. służył w 10. kompanii Pułku Zapasowego „Grupy Zachodniej”. 15.03.1919 r. jego oddział wchodził w skład 7. Pułku Strzelców Wielkopolskich (późniejszy 61. Pułk Piechoty). Walczył z pułkiem na zachodnim odcinku frontu wielkopolskiego. 13.03.1919 r. wraz ze swoim 2. Poznańskim Batalionem Powstańczym odbył marsz z Wielkiego Grójca nad rzeką Obrą do Pniew.
Po zaprzestaniu walk został skierowany do Szkoły Podoficerskiej 7. Pułku Strzelców Wielkopolskich w Gnieźnie. Szkołę ukończył 9.09.1919 r. Następnie, już w szeregach 61. Pułku Piechoty, uczestniczył w wojnie polsko-rosyjskiej 1920 r. Służbę w Wojsku Polskim zakończył w stopniu sierżanta liniowego 2.02.1920 r.
Po zakończeniu działań wojennych wstąpił do Straży Celnej. Pracował w Placówce Sypniewo (koło Łobżenicy, pow. Sępólno Krajeńskie) na stanowisku dozorcy straży celnej.
W 1927 r. wystąpił ze służby i założył w Łobżenicy zakład fotograficzny, uzyskał dyplom mistrza fotografa, wystawiony przez Izbę Rzemieślniczą.
Po wybuchu II wojny światowej jego zakład fotograficzny został przejęty przez Niemca Ertmana, a Antoni Knajdek został aresztowany i osadzony w areszcie w Łobżenicy (w gmachu byłego sądu, gdzie dziś mieści się Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy). Jako powstaniec wielkopolski miał być rozstrzelany. Za wstawiennictwem miejscowego pastora wyrok został wstrzymany, a Antoni Knajdek zwolniony z więzienia, został zatrudniony przez Ertmana w swoim zakładzie fotograficznym.
Po zakończeniu działań wojennych prowadził dalej swój zakład fotograficzny. 27.02.1945 r. został wybrany rajcą miejskim. Zajmował się m.in. ekshumacją pomordowanych przez hitlerowców. 14.02.1946 r. brał udział w akcji powszechnego spisu ludności w charakterze miejskiego komisarza spisowego na terenie Łobżenicy. Pracę tę wykonywał społecznie.
W 1970 r. przeszedł na emeryturę, przekazując swój zakład fotograficzny Edmundowi Giewartowskiemu.
Antoni Knajdek należał do Cechu Rzemieślniczego, a 1.10.1957 r. został członkiem Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Do 1963 r. był prezesem Zarządu Koła ZBoWiD w Łobżenicy, a następnie wiceprzewodniczącym Zarządu tego Koła (nr leg. 233515).
24.06.1972 r. został Uchwałą Rady Państwa za udział w Powstaniu Wielkopolskim mianowany na stopień podporucznika Wojska Polskiego.
Antoni Knajdek lubił rysować. Zachował się jego Notatnik rysunkowy z lat 1919-1920 zawierający 3 rysunki pejzaży i 6 rysunków przedstawiających sceny z Powstania Wielkopolskiego i lat wojny.
Związek małżeński zawarł 16.05.1923 r. z Moniką Fąs (8.06.1904-16.08.1976), córką Pawła i Leokadii z domu Konek. Jej ojciec był rolnikiem. Monika urodziła się w Piesnach koło Łobżenicy, a przez jakiś czas mieszkała w Radziczu, pow. Wyrzysk. Z wykształcenia była nauczycielką. Małżeństwo Antoniego i Moniki Knajdek doczekało się 3 dzieci. Synów Edmunda i Henryka oraz córki Lidii. Małżeństwo to szczęśliwie dożyło „Złotych Godów” pięćdziesięciolecia pożycia małżeńskiego.
Monika Knajdek zmarła 16.08.1976 r. w Łobżenicy i została pochowana obok męża na miejscowym cmentarzu parafialnym.
Za zasługi wojenne oraz działalność społeczną został odznaczony: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski leg. nr 1598-72-69 z 21.12.1972, Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym leg. nr C-4896 z 8.03.1958, Krzyżem Zasługi za pracę społeczną – Dyplom Prezesa Rady Ministrów z 21.10.1938, Medalem Pamiątkowym „Za Wojnę 1918-1921” – rozkaz Dowództwa Okręgu Korpusu VIII nr 2 z 7.11.1927, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości – rozkaz Dowództwa Okręgu Korpusu VIII nr 2 z 7.11.1927, Medalem „Za Długoletnie Pożycie Małżeńskie” leg. nr 422-73-39 z 20.04.1973, Odznaką Pamiątkową Wojsk Wielkopolskich nr K 3516 z 20.11.1927, Patent Powstańczy Wojsk Wielkopolskich nr 24419 z 20.11.1927.
Zmarł w Łobżenicy 21.11.1975 r. i został pochowany na miejscowym cmentarzu parafialnym.

autor publikacji : Wojciech Kicman

bibliografia : Archiwum Prezydenta RP – wniosek o nadanie Wielkopolskiego Krzyża Powstańczego; W. Kicman, Prace plastyczne ppor. Antoniego Knajdka [w:] Wielkopolski Powstaniec, Poznań 2010; W. Kicman, Knajdek Antoni (1897-1975), [biogram w:] Słownik Biograficzny Powstania Wielkopolskiego 1918-1919, t. VII, Poznań 2010; dokumenty rodzinne (akt urodzenia nr 112 z grudnia 1897 r. w j. niemieckim, poświadczony 25.10.1921 r. przez USC w Dąbrówce, pow. zachodnio-poznański, świadectwo ukończenia szkoły powszechnej nr 1304 z 1.04.1912 (w j. niemieckim), zaświadczenie zawarcia związku małżeńskiego nr 22 z 16.05.1923 USC Łobżenica, legitymacja ZBoWiD nr 233515 wystawiona 1.10.1957) oraz informacje Barbary Jasińskiej spisane w październiku 2008 r. przez prawnuczkę Bognę Jasińską i informacje Andrzeja Giewartowskiego.
Opracował Wojciech Kicman, Piła czerwiec 2012.

powrót do poprzedniej strony | do góry