Powstańcze biografie

Wylegała Franciszek

Wylegała Franciszek (1893-1974), ur. 19.12.1893 r. w Kruszewie. Syn Jana i Julianny z domu Filoda. Rodzice byli rolnikami. Miał 2 młodszych braci Ludwika (13.08.1897-ok.1935) i Teodora (21.05.1900-13.09.1939). Do sześcioklasowej szkoły powszechnej uczęszczał w Kruszewie. Brał udział w strajku szkolnym. Po ukończeniu nauki pracował w gospodarstwie rolnym ojca aż do wybuchu I wojny światowej. Działał aktywnie w miejscowym „Sokole”. 25.10.1914 r. został powołany do armii pruskiej. Walczył na froncie zachodnim i wschodnim, gdzie 22.06.1915 r. został ranny w nogę. Po wyleczeniu rany walczył na froncie rumuńskim, gdzie 20.10.1916 r. ponownie ranny został w prawą rękę. Po wyleczeniu z tej rany pełnił służbę w macierzystym garnizonie. 18.12.1918 r. został zwolniony z wojska i przyjechał do rodzinnego domu w Kruszewie.
6.01.1919 r. wstąpił w szeregi wojsk Powstania Wielkopolskiego, do 2. kompanii I batalionu, którym w tym czasie dowodził kpt. Zdzisław Orłowski (1892-1982), i w tym samym dniu uczestniczył w walkach o wyzwolenie Czarnkowa. Dwa dni później, 8.01.1919 r., pozostał w Czarnkowie z małym oddziałem, a główne siły powstańcze wymaszerowały do Chodzieży. Tę sytuację wykorzystali Prusacy i przypuścili atak na Czarnków. Powstańcy, a wśród nich Franciszek Wylegała, w ciężkich walkach byli powoli wypierani do centrum Czarnkowa, co pozwoliło na przybycie z odsieczą posiłków z okolicznych wiosek. Wspólnymi siłami wyparli nieprzyjaciela z miasta, zdobywając amunicję oraz 1 ckm i 1 rkm. 7 lutego pod dowództwem sierżanta Stepki walczył pod Jabłonowem, zdobywając broń ręczną i amunicję. Po zakończeniu tej walki konwojował do placówki w Jabłonowie 2 wziętych do niewoli Niemców. 13.02.1919 r. walczył pod dowództwem por. Króla w Walkowicach, zdobywając dużą ilość broni i amunicji. Z oddziałów powstańczych został zwolniony 18.04.1919 r. Po tygodniu, 26.04.1919 r., wstąpił w szeregi 10. Płk. Strzel. Wlkp. (68. Pułk Piechoty), z którym walczył pod Lwowem i na froncie ukraińskim. Zwolniony został do rezerwy 17.01.1920 r.
Po zakończeniu walk powstańczych pracował na sześćdziesięciomorgowym gospodarstwie rolnym w Sarbii k. Czarnkowa.
Do Związku Weteranów Powstań Narodowych R.P. 1914/1919 wstąpił 22.04.1934 r., a w 1938 r. zapisał się do Związku Powstańców Wielkopolskich i należał do koła w Sarbii k. Czarnkowa (nr leg. członkowskiej 10766).
27.09.1924 r. zawarł związek małżeński z Zofią z domu Kożma. Z tego małżeństwa urodziło się 3 synów: Zenon (ur. 24.03.1926), Leszek (ur. 9.05.1928) i Witold (ur. 8.06.1930).
Za zasługi w walkach o niepodległość Polski został odznaczony: Medalem Niepodległości leg. nr 38706 z 27.06.1938, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921 nadanym 2.02.1935 r.
Zmarł w Sarbii 28.01.1974 r. i tam został pochowany. Nagrobek zachował się do czasów współczesnych.
Od lewej: Franciszek Wylegała, Ludwik Wylegała, Piotr Dassuj (19.10.1894-1.12.1972, pochowany w Kruszewie) i Teodor Wylegała, 19.10.1919 r.

autor publikacji : Wojciech Kicman

bibliografia : Na podstawie informacji uzyskanych od Marleny Krzemińskiej oraz dokumentów z CAW.

powrót do poprzedniej strony | do góry