Powstańcze biografie

Nowak Marceli

Nowak Marceli (1894-1942), ur. 10.06.1894 r. w Radkowie k. Kaczor, w obecnym powiecie pilskim. Syn Teofila i Marianny. Przed wybuchem I wojny światowej zamieszkał w Miasteczku Krajeńskim.
W styczniu 1919 r. wspólnie z Edwardem vel Edmundem Piechowiakiem przedostali się przez linie frontu Powstania Wielkopolskiego i przystąpili do oddziałów powstańczych (w rejonie Chodzieży?).
Po zakończeniu walk powstańczych jego jednostka została skierowana na front wschodni. Za okazane męstwo w walce z bolszewikami został odznaczony Krzyżem Walecznych. Po zakończeniu działań wojennych rozpoczął służbę w Straży Celnej. Służył w Urzędzie Celnym w Miasteczku Krajeńskim, który podlegał pod Komisariat Śmiłowo, Inspektorat Chodzież. W tej służbie nosił numer służbowy 973. Od 1928 r. służył nieprzerwanie w Straży Granicznej. Jako starszy strażnik objął dowodzenie placówką Straży Granicznej w Zelgniewie, w ówczesnym powiecie wyrzyskim. Na tym stanowisku awansował do stopnia przodownika. W końcu sierpnia 1939 r. jego posterunek został wzmocniony żołnierzami plutonu wsparcia.
W nocy z 31 sierpnia na 1 września 1939 r. zelgniewska załoga posterunku Straży Granicznej dzielnie walczyła z grupą niemieckich dywersantów. W walce tej został ranny i dostał się do niemieckiej niewoli. W pilskim szpitalu amputowano mu rękę. Po kilku miesiącach został zwolniony i powrócił do Miasteczka Krajeńskiego. Ponownie został aresztowany przez hitlerowców i wywieziony do obozu koncentracyjnego w Dachau, gdzie 19.02.1942 r. został zamordowany.
W 1923 r. zawarł związek małżeński z Anną Czerską, z którą miał 3 dzieci: synów Edwarda (ur. 1924 r.) i Henryka (ur. 1930 r.) oraz córkę Renatę (1925-1945, zmarłą w Pile).
W okresie międzywojennym został odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921 oraz Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości. Był również wyróżniony odznaką pamiątkową Straży Granicznej.
Nazwisko Marcelego Nowaka znajduje się na tablicy pamiątkowej poświęconej powstańcom wielkopolskim w Miasteczku Krajeńskim. 1.09.2009 r. w Zelgniewie została odsłonięta tablica pamiątkowa poświęcona członkom Straży Granicznej, bohatersko broniącym swego posterunku w 1939 r. Na tej tablicy widnieje również jego nazwisko .

autor publikacji : Wojciech Kicman

bibliografia : Na podstawie informacji Marka Fijałkowskiego oraz Barbary Grzędy spisanej przez Jolantę Herdzik.

powrót do poprzedniej strony | do góry