Powstańcze biografie

Kaja Władysław

Kaja Władysław (1894-1939), por., ur. 10.12.1894 r. w Rzadkowie. Syn Józefa i Justyny z domu Kaja. Miał brata Wiktora i Jana. Tu skończył szkołę powszechną. Seminarium Nauczycielskie skończył z wyróżnieniem w 1913 r. w Łobżenicy. Po wybuchu I wojny światowej został powołany do pruskiego wojska. Walczył na froncie zachodnim m.in. nad Sommą we Francji i na froncie wschodnim, w rejonie Pińska na Polesiu. W połowie 1918 r. uzyskał urlop. Po przyjeździe w rodzinne strony wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej. Po wybuchu Powstania Wielkopolskiego wyjechał do Poznania i wstąpił do wojsk powstańczych. Walczył m.in. pod Chodzieżą, gdzie w ataku na dworzec kolejowy został lekko ranny w rękę. W 1920 r. przeszedł do rezerwy w stopniu podporucznika Wojska Polskiego.
W okresie od grudnia 1920 r. do grudnia 1926 r. był nauczycielem matematyki i kierownikiem czteroklasowej szkoły powszechnej w Grabionnie, pow. Wyrzysk. Pod koniec 1926 r. wygrał konkurs na kierownika Szkoły Powszechnej w Budzyniu. Kierownikiem tej placówki był od 1.01.1927 r. do września 1939 r. Równocześnie pełnił obowiązki kierownika Zawodowej Szkoły Dokształcającej w Budzyniu. Uczył matematyki i przysposobienia wojskowego. Udzielał się społecznie. Był społecznym doradcą burmistrza, a następnie wójta gminy.
Był członkiem Związku Strzeleckiego i Towarzystwa Powstańców i Wojaków. W trakcie obchodów świąt państwowych zawsze występował w mundurze, a pochody mieszkańców prowadził z obnażoną szablą.
W lipcu 1939 r. został zmobilizowany do Wojska Polskiego z przydziałem do sztabu armii „Poznań”. Oficjalnie otrzymał przydział na stanowisko zastępcy dowódcy batalionu Obrony Narodowej w Chodzieży. Do jego zadań niejawnych należał odcinek wywiadowczy obejmujący obszar od Ujścia do Kaczor.
Po wybuchu II wojny światowej w ramach sztabu armii „Poznań” uczestniczył w bitwie nad Bzurą i w obronie Warszawy.
28.09.1939 r., po kapitulacji stolicy, dostał się do niewoli. Został osadzony w obozie jenieckim w Prabutach k. Elbląga (Rieseburg). Już w październiku 1939 r. został zwolniony i wrócił do Budzynia. Mieszkanie zastał zamknięte i opieczętowane przez Niemców, a rodzina przebywała w Morzewie. Po uzyskaniu zgody na jej odwiedziny wyjechał do Morzewa. Mimo ostrzeżeń sąsiadów powrócił do Budzynia. Tu został aresztowany, osadzony w więzieniu w Chodzieży i 7.11.1939 r. rozstrzelany w Górach Morzewskich.
W 1924 r. zawarł związek małżeński z Joanną Zabel (zmarła w 1992 r.). Ojciec Ludmiły (ur. 1925) i Haliny (ur.1927) oraz syna Józefa (ur.1929).
Został odznaczony m.in.: Srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Krzyżem Żelaznym II kl. – odznaczenie pruskie z I wojny światowej.
Na cmentarzu parafialnym w Rzadkowie znajduje się pomnik w kształcie krzyża z białą, marmurową tablicą, na której widnieje napis: MOIM BRACIOM / Janowi / poległ 26.7.1915 pod Lublinem / WIKTOROWI / zginął 7.11.1939 pod Nakłem / WŁADYSŁAWOWI / zginął 7.11.1939 w Morzewskich górach / Bratankowi JOACHIMOWI / poległ 28.5.1943 na Wschodzie / Siostrzenicy MARYNI RADECKIEJ / zm. 7.9.1945 w Potulicach./ Bronisław Kaja.

autor publikacji : Wojciech Kicman

bibliografia : D. Dudziak Strajk szkolny w Budzyniu w latach 1906-1907, Budzyń 2006; Życiorys opracowano na podstawie danych Konrada Krzyśki; E. Rakoczy ZP Kaja Władysław (1894-1939), życiorys w t. III  Słownika. 

powrót do poprzedniej strony | do góry