Powstańcze biografie

Budnowski Józef

Budnowski Józef (1873-1958), ur. 27.08.1873 r.  we wsi Dąbrówka, pow. Starogard Gdański. Syn Mateusza i Marianny ze Szczodrowskich. Ojciec był robotnikiem rolnym. Uczęszczał do niemieckiej szkoły powszechnej. Był wychowany w duchu patriotyzmu. Z domu wyniósł poszanowanie do wszystkiego co polskie. W poszukiwaniu pracy, po osiągnięciu pełnoletności, wyjechał w 1895 r. do Hamburga. Tu aktywnie udzielał się w Polskim Towarzystwie Katolickim Rzemieślników. W 1904 r. wraz z rodziną przeniósł się do Piły. Natychmiast włączył się w starania nad ożywieniem polskiego ruchu narodowego. Znalazł pracę jako urzędnik w Kasie Chorych. Z chwilą wybuchu I wojny światowej został zmobilizowany do wojska pruskiego. Na własną prośbę dostał przydział jako tłumacz do zakładów lotniczych „Albatros” w Pile. Po zwolnieniu z wojska powrócił do pracy w Kasie Chorych, uzyskując dużą swobodę poruszania się po okolicach Piły. W 1915 r. został współzałożycielem polskiego chóru dziecięcego w Pile. Chór ten prowadził jego syn Bolesław. W 1917 wraz z ks. Zygmuntem Dykiertem i kilkoma kolegami założył Towarzystwo Śpiewu Kościelnego „Halka”. W listopadzie 1918 r. został wybrany do Rady Robotniczej i Żołnierskiej, a następnie do Polskiej Rady Ludowej w Pile. Za działalność patriotyczną został oskarżony o zdradę stanu i 20.01.1919 r.  aresztowany. Po zwolnieniu z pilskiego więzienia wraz z córką Klarą i Salomeą Drozdowską pod szyldem Czerwonego Krzyża organizował pomoc Polakom, w tym powstańcom wielkopolskim osadzonym w pilskim więzieniu. Wobec zagrożenia utraty życia otrzymał od Komisarza Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu ks. Ignacego Czechowskiego polecenie opuszczenia Piły. 
11.11.1919 r. przeniósł się z rodziną do Chodzieży. Tu pracował przy zakładaniu polskiej administracji. Jako komisarz zdawczo-odbiorczy przejmował władzę i obiekty publiczne z rąk urzędników niemieckich. Z ramienia partii socjalistycznej był w latach 1920-1922 zastępcą burmistrza Chodzieży. Był inicjatorem i współzałożycielem 21.03.1920 r. Towarzystwa Śpiewu „Halka”, a od 1929 r. należał do najaktywniejszych jego członków. Tworzył od podstaw Powiatową Kasę Chorych i został jej dyrektorem. Jako doskonały organizator został delegowany do Kas Chorych w Żninie i Obornikach Wlkp. Przed wybuchem II wojny światowej powrócił do Chodzieży. W 1940 r. został wysiedlony do Zamościa na teren tzw. Generalnej Guberni. W kwietniu 1945 r. wrócił do Chodzieży, gdzie pracował w Komitecie Opiekuńczym.
Po przejściu na emeryturę pomagał rencistom i emerytom w pozyskiwaniu należnych im świadczeń emerytalnych.
Przez cały czas utrzymywał kontakt z chórem „Halka”. Za działalność społeczną w chórze „Halka” został 19.10.1957 r.  odznaczony Złotą Odznaką Śpiewaczą I stopnia, a za działalność zawodową Złotym Krzyżem Zasługi (w dn.12.02.1958).
W Hamburgu zawarł związek małżeński z Anną hrabianką Bielecką. Ojciec 7 dzieci: Jadwigi (1899), Bolesława (1900), Klary (1920), Agnieszki (1903), Antoni (1905), Anny (1907) i Józefa. Troje ostatnich urodziło się w Pile.
Córka Anna w 1925 r. wstąpiła do Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi i jako Matka Tekla w latach 1972-1984 pełniła wielce zaszczytną godność Przełożonej Generalnej Zgromadzenia. Córka Klara (18.01.1902-1968), absolwentka Seminarium Nauczycielskiego w Rogoźnie (1930), była nauczycielką i cenionym instruktorem harcerskim w stopniu harcmistrza. Aktywnie działała w chórze „Halka”, będąc w 1920 r. jednym z współzałożycieli tego chóru w Chodzieży. Syn Józef (8.05.1913-11.09.1992), żonaty z Małgorzatą (18.04.1906-31.12.1984) mieszkał w Pile, będąc przez wiele lat cenionym nauczycielem. Zmarł w Pile i został pochowany na miejscowym cmentarzu komunalnym, kwat. 9/C-3-7.
Józef Budnowski zmarł 28.09.1958 r. w Poznaniu. Pochowany został 1.10.1958 r. na cmentarzu parafialnym w Chodzieży. W kondukcie pogrzebowym obok rodziny i licznych mieszkańców tego miasta uczestniczyli członkowie chóru „Halka” z pocztem sztandarowym. Trumnę nieśli członkowie chóru, a żegnał prezes „Halki” Zygmunt Horowski.
Jego nazwisko widnieje na tablicy pamiątkowej związanej z uczczeniem Polskiej Rady Ludowej działającej w Pile w latach 1918-1923, odsłoniętej 30.12.2008 r. na budynku przy ul. Śródmiejskiej. W uroczystości odsłonięcia tablicy uczestniczył wnuk Józefa Janusz Budnowski.

autor publikacji : Wojciech Kicman/Roman Chwaliszewski

bibliografia :

powrót do poprzedniej strony | do góry