Powstańcze biografie

Tarkowski Jan

Tarkowski Jan (1899-1964), s. Michała, robotnika kolejowego, i Teofili z domu Klarkowskiej. Ur. 4.08.1899 r. w miejscowości Czarże, w dawnym powiecie chełmińskim. Po ukończeniu szkoły powszechnej i 2 klas szkoły wydziałowej pracował w latach 1915-1917 jako robotnik w tartaku, a później jako uczeń kupiecki w firmie „Max Lipowski” w Bydgoszczy. W 1917 r. został powołany do wojska niemieckiego i wysłany na front zachodni. 3.01.1919 r. przystąpił jako ochotnik do oddziałów powstańczych w Wielkopolsce. W szeregach 3. kompanii 8. Płk. Strzel. Wlkp. (późniejszy 62. pp.) wkroczył w styczniu 1920 r. do Bydgoszczy. Uczestniczył w wojnie polsko-sowieckiej. Jako podoficer zawodowy WP w latach 1921-1924 znajdował się w służbie liniowej 62. pp. Po przeniesieniu do Korpusu Ochrony Pogranicza przydzielony do zadań aprowizacyjnych. Najpierw służył w baonie Nowe Święciany (do 1936 r.), a później w twierdzy Osowiec. Od 25.08.1939 r. służył w 135. pp. rez. 33. D.P. Pułk bronił rejonu twierdzy Osowiec i pozycji „Wizna”, a później walczył pod Kockiem w ugrupowaniu Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie”. Po kapitulacji Grupy dostał się do niewoli sowieckiej. Udało mu się jednak pod Sarnami zbiec z transportu. Dzięki pomocy żony uniknął także niewoli niemieckiej. Początkowo przybył do Bydgoszczy i ukrywał się u teścia. Jednak dalszy pobyt w sterroryzowanym mieście stawał się bardzo ryzykowny i w listopadzie 1939 r. wyjechał na Kielecczyznę. W Skarżysku podjął pracę magazyniera w fabryce amunicji. Pracowała tam również jego żona Irena. Oboje zaangażowali się w działalność konspiracyjną. On, pod pseudonimem „Halny”, do 1944 r. był organizatorem i zastępcą komendanta obwodu przemysłowego organizacji wojskowej „Polska Niepodległa” na terenie Skarżyska i okolic. Ona, łączniczka ps. „Tamara”, została aresztowana 4.06.1944 r. przez gestapo wskutek wsypy. Po pobycie w więzieniu w Kielcach została wywieziona do obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie. On zdołał ujść z rąk gestapo i schronił się w oddziale partyzanckim AK por. ”Szarego” - Antoniego Hedy, z którym wcześniej współpracował. W latach 1944-1945 pełnił funkcję szefa oddziału. W ramach akcji „Burza” był szefem 2. baonu 3. pp. leg. AK. Awansował wówczas na chorążego, następnie na ppor. AK. Awans ten zatwierdził prezydent RP na uchodźctwie zarządzeniem z 6.11.1950 r. Po wojnie powrócił do Bydgoszczy i podjął pracę magazyniera w Fabryce Maszyn „Ebhard” przy ul. Św. Trójcy. W okresie 1.09-31.10.1945 r. był referentem finansowym w Komendzie Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej. Odszedł z MO na własną prośbę i zatrudnił się w Fabryce Mundurów „Industria” na stanowisku kierownika Wydziału Planowania Produkcji. Był członkiem PPS i przewodniczącym Komitetu Zakładowego PPS. Aktywnie udzielał się także w Komitecie Grodzkim PPS oraz był członkiem sądu partyjnego przy Wojewódzkim Komitecie PPS. Był ławnikiem Sądu Okręgowego w Bydgoszczy. W zgłoszeniu do organizacji kombatanckiej podał przynależność do oddziału Bat. Chłop. por. „Wąsowicza” (I/3. pp. leg. AK). Był członkiem PZPR i mimo że w pracy cieszył się dobrą opinią, został odsunięty od wszelkich funkcji partyjnych i społecznych. Później pracował w księgowości w Państw. Domów Tow. Szykanowany przez funkcjonariuszy UB w ramach RO „Zdrajcy”. Odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości, Medalem Zwycięstwa i Wolności, Odznaką Grunwaldzką, pamiątkowymi odznakami 62. Płk. Piech. Wlkp. i KOP. W 1927 r. ożenił się z Ireną Winkel (1906-1989), z którą miał dzieci: Alinę (ur. 1928) i Stanisława (1933). Zmarł 21.01.1964 r. Pochowany z udziałem kpt. „Szarego” na cmentarzu na Bielawkach.

autor publikacji : Wojciech Zawadzki

bibliografia :

Archiwum IPN, Delegatura w Bydgoszczy, sygn. akt By 069/258 t. 15; Archiwum ZO ZKRP i BWP w Bydgoszczy. Obecnie w CAW w Warszawie, sygn. 1/56; Relacja i materiały Aliny Tarnowskiej – w arch. autora; A. Heda, Wspomnienia „Szarego”, Warszawa 1992.

powrót do poprzedniej strony | do góry