Powstańcze biografie

Bartkowiak Antoni

Bartkowiak Antoni (1887-1922), s. Stanisława i Antoniny z domu Olejniczak. Ur. 24.04.1887 r. w Nockowie, w dawnym powiecie śremskim. Powołany 20.10.1915 r. do odbycia służby w wojsku niemieckim. Uczestniczył w licznych walkach na froncie zachodnim. Na początku lutego 1917 r. zgłosił się na przeszkolenie lotnicze. Został przydzielony do Poznańskiej Szkoły Lotniczej, w której szkolił się na pilota. Umiejętności swe doskonalił na wielu kursach, m.in. w Pile i Bydgoszczy, gdzie pozostał jako pilot instruktor w Szkole Obserwatorów Lotniczych. Od 20.11.1918 r. przydzielony do 412. eskadry lotniczej. Po wybuchu powstania, już 6.01.1919 r., podjął pierwszą, nieudaną próbę ucieczki samolotem z bydgoskiego lotniska. Tydzień później, 13.01, we wczesnych godzinach rannych, uśpiwszy czujność Niemców, w tajemnicy przygotował najlepszy spośród znajdujących się w hangarze samolotów. Niepostrzeżony wystartował na „Albatrosie”, szczęśliwie opuścił Bydgoszcz i po niespełna godzinnym locie nad linią frontu wylądował na terenach powstańczych pod Gnieznem. Według doniesień ówczesnej prasy polskiej, do ucieczki skłoniła go wiadomość, że niemieckie władze wojskowe chcą internować wszystkich polskich żołnierzy. W powstańczym lotnictwie przydzielono go do dyspozycji Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej. Wykonywał także liczne loty bojowe nad Górnym Śląskiem i Prusami Zachodnimi. Ranny w bok i nogę, od 12.02.1919 r. leczony był w szpitalu polowym, a następnie przeniesiony do Szubina. Podczas zawodów lotniczych w Poznaniu 24.09.1919 r. zdobył I nagrodę. Od 6.02.1920 r. przydzielony w stopniu sierż. do 15. Eskadry Wywiadowczej, z którą trafił ponownie na bydgoskie, już polskie, lotnisko. Tam po wyekwipowaniu eskadra ruszyła 29.04 na front polsko-sowiecki, na Ukrainę. Szczególnie odznaczył się podczas obrony Lwowa przed konnicą Siemiona Budionnego. W akcji kawalerii płk. Józefa Rómmla pod Zamościem na skutek szybkiej zmiany sytuacji bojowej, chcąc śpiesznie dostarczyć wiadomości, wylądował pośród bolszewickiej kawalerii. Rozeznawszy się, że jest wśród nieprzyjaciół, zdołał na czas wystartować i z brawurą jeszcze ich zaatakować ogniem karabinów maszynowych. O jego znakomitych czynach wojennych świadczą awans na ppor., odznaczenia bojowe i liczne pochwały. Po wojnie, będąc w stopniu por., został instruktorem w Szkole Pilotów w Grudziądzu. W 1922 r. został na własną prośbę urlopowany na okres 1 roku. Objął wówczas stanowisko szefa pilotów w lubelskiej fabryce samolotów. Zmarł 1.05.1922 r. w Warszawie wskutek katastrofy samolotu „Ansaldo”. Pochowany na cmentarzu wojskowym na Powązkach w Warszawie. Był odznaczony Srebrnym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari (nr 292) i Krzyżem Walecznych (czterokrotnie) oraz Polową Odznaką Pilota – pośmiertnie.

autor publikacji : Wojciech Zawadzki

bibliografia : Ku czci poległych lotników, praca zbiorowa pod red. mjr. dypl. pil. M. Romeyki, Warszawa 1933, s. 324-325; G. Łukomski, B. Polak, A. Suchcitz, Kawalerowie Virtuti Militari 1792-1945, Wykazy odznaczonych za czyny z lat 1863-1864,1914-1945, Koszalin 1997, s. 107; M. Hojka, Wierni Macierzy, Bydgoszczanie w Powstaniu Wielkopolskim 1918/19, Bydgoszcz 1999, s. 11-12; W. Lewandowski, Bój o Szubin. Dnia 11 stycznia 1919 roku, Poznań 1936, s. 193; "Dziennik Bydgoski", r. 1919 nr 18, s. 2.

powrót do poprzedniej strony | do góry