Powstańcze biografie

Psuja Aniela

Psuja Aniela (1890-1973), ur. 28.08.1890 r. w szkole w Stępocinie. Była 6. dzieckiem kierownika tutejszej szkoły Walentego Psui i jego żony Anny z domu Lorek. Pozostałe rodzeństwo to siostry Stefania i Anna, bracia Bolesław i Cyryl. Siostra Zofia zmarła w wieku niemowlęcym. Po pewnym czasie rodzina Psujów przeprowadziła się do Nekli, aby to w roku 1902 zamieszkać w nowo wybudowanej szkole. Aniela uczęszczała do szkoły w Nekli. Mimo niezręcznej sytuacji − jej ojciec bowiem był urzędnikiem królewskim, kierownikiem nekielskiej szkoły − brała udział w strajku szkolnym 1905 r. Strajk w Nekli polegał na odmowie przyjęcia książek do nauki religii w języku niemieckim. Dzięki łagodnej postawie kierownika, jej ojca, nie zastosowano w szkole retorsji jak w niedalekiej Wrześni. Po skończeniu nauki w szkole podstawowej pobierała nauki dalsze m.in. na kursie dla pań domu w klasztornej szkole w Rokitnie koło Skwierzyny. Po powrocie do Nekli podjęła pracę wspólnie z siostrą Anną jako nauczycielka, ucząc robót ręcznych. Przez długi okres była także urzędnikiem nekielskiego urzędu stanu cywilnego, prowadząc we własnym domu przy ul. Poznańskiej filialne biuro. Brała udział w życiu społecznym. Kiedy hrabina Rozalia Żółtowska zorganizowała w Nekli kościelny chór żeński, Aniela ochoczo do niego wstąpiła. Na polecenie ojca, kierownika nekielskiej szkoły, wyszywała potajemnie począwszy od 1915 r. sztandar, który w przyszłości posłużył nekielskim powstańcom wielkopolskim. Wspólnie z przyjaciółką Marią Woźniak  włączyły się od pierwszych dni Powstania Wielkopolskiego w jego nurt, pracując na poczcie, przyjmując i wysyłając meldunki, pełniąc służbę. Z Marią Woźniak przyjaźniły się od czasów szkolnych, a przyjaźń ta trwała do końca życia.  W czasie okupacji Aniela została wyrzucona z domu przez Niemców, a dom przejęto na rzecz niemieckiej policji. Maria Woźniak pełniła przed II wojną funkcję kasjerki nekielskiej majętności Żółtowskich i mieszkała w domu przy ul. Poznańskiej, obok gorzelni. Dom ten to budynek administracji majątku składającego się z zabudowań gospodarczych, stodoły, kuźni oraz wielkiego podwórza. Przyjęła Anielę na czas wojny do siebie. Po wyzwoleniu w domu Anieli uruchomiono kuchnię ludową dla ludzi powracających z lagrów, prac przymusowych, zarówno dla Polaków, jak i obcokrajowców. Wydawano 150 obiadów jednodaniowych dziennie. Później Aniela Psuja i Maria Woźniak zamieszkały w domu Psujów na Poznańskiej, Aniela u góry na piętrze, a Maria na dole, obie pozostały niezamężne. Aniela Psuja pracowała jako katechetka, udzielając lekcji religii. Aniela, będąc urodziwą kobietą, pomimo wielu starających się, poświęciła swe życie opiece nad matką, która umarła w wieku 92 lat w Nekli w roku 1939 i została pochowana przy mężu na nekielskim cmentarzu.
Aniela pod koniec życia chorowała, umarła w 1973 r., mając przeżyte 83 lata. Spoczywa na nekielskim cmentarzu w rodzinnym grobie.

autor publikacji : Michał Pawełczyk

powrót do poprzedniej strony | do góry