Powstańcze biografie

Kowalski Włodzimierz

Kowalski Włodzimierz (1889-1969), s. nauczycieli Seweryna i Ewy z domu Adamskiej. Ur. 17.04.1889 r. w Marszałkach, w dawnym powiecie ostrzeszowskim. Po ukończeniu Seminarium Nauczycielskiego w Kcyni od 1910 r. pracował jako nauczyciel i kierownik szkoły w mieście Nidom i Mielżyn, w ówczesnym powiecie witkowskim, oraz w Panigrodzie i Czerlinie, w powiecie wągrowieckim. Od 1.10.1910 r. do 30.09.1911 r. służył w wojsku niemieckim w 6. Płk. Grenadierów w Poznaniu (niem. Posen). 1.08.1914 r. jako obergefreiter (kpr.) został zmobilizowany ponownie i trafił na front. 18.01.1916 r. mianowany lejtnantem (ppor.). Początkowo był obserwatorem lotniczym, a po awansie – dowódcą kompanii piechoty. W grudniu 1918 r. przybył do Gołańczy i włączył się w przygotowania do powstania. 24.12 Rada Ludowa na powiat wągrowiecki mianowała go komendantem wojskowym w Gołańczy, gdzie zorganizował kompanie ochotników. Po wybuchu Powstania Wielkopolskiego (od 30.12) stopniowo usunął Niemców z terenu powiatu. W noc sylwestrową wyzwolił Kcynię, zdobywając 5 ciężkich karabinów maszynowych, 90 karabinów i biorąc 90 jeńców. 3.01.1919 r. PRL powołała go na dowódcę oddziałów powstańczych w powiecie. 6.01 zajął Chodzież.  6/7.01 odparł atakujących miasto Niemców, ale 7.01 został przez nich wyparty z Chodzieży, wywożąc zdobytą broń i magazyny żywności. Po zmobilizowaniu posiłków (8.01) z 400 powstańcami ponownie uderzył na Chodzież. W krwawej bitwie poległo ok. 150 Niemców i 24 powstańców. Miasto zdobyto, stwarzając szansę rozwinięcia natarcia na Piłę. W skutek klęski w bitwie o Szubin (8.01) Dowództwo Główne poleciło mu wycofać z Chodzieży oddziały powstańcze. 15.01.1919 r. odznaczył się w walkach o Margonin i Szamocin. 23.01 został dowódcą baonu wągrowieckiego i na jego czele walczył w obronie odcinka gołanieckiego, od Sarbii do Margonina. Dekretem Komisariatu NRL nr 48 (poz. 134 z 9.05.1919) mianowany por. Od 1.07 do 1.12.1919 r. jako pierwszy Wielkopolanin był słuchaczem Wojskowej Szkoły Sztabu Generalnego w Warszawie. Po ukończeniu szkoły przydzielony został do DO Gen. w Poznaniu jako szef Oddziału Wyszkolenia i Personalnego Sztabu. 1.04.1920 r. mianowany kpt. Sztabu Generalnego. W lipcu 1920 r. objął funkcję szefa sztabu ochotniczej Dyw. Piech. w Poznaniu. Od 1.12 był szefem sztabu 23. Dyw. Piech, od 1.12.1921 r. do 1.02.1922 r. – zastępcą dowódcy 61. pp. w Bydgoszczy. 1.02 na własną prośbę przeszedł do rezerwy. Prowadził gospodarstwo rolne w Krukówku, w ówczesnym powiecie wyrzyskim. Działał także w oświacie rolniczej i spółdzielczości bankowej (1922-1927 był prezesem Kółka Rolniczego w Mroczy). Na własną prośbę objął Komendę Przysposobienia Wojskowego Okręgu Nadnoteckiego. 1.07.1928 r. wrócił do czynnej służby wojskowej z nominacją na mjr. Do 1.03.1932 r. dowodził baonem 69. pp., a od 1.03.1932 r. mianowany ppłk. i zastępcą dowódcy 18. pp. w Skierniewicach. 1.07.1933 r. mianowany komendantem Korpusu Kadetów nr 3 (od 1936 r. nr 2) w Rawiczu. W sierpniu-wrześniu 1939 r. ewakuował szkołę do Lwowa oraz brał udział w obronie miasta. 21.09.1939 r. przez dowództwo radzieckie przekazany Niemcom. Przebywał w Oflagu VII A w Murnau, gdzie kierował kursami dokształcającymi. Po wyzwoleniu zamieszkał w Rawiczu (od 31.08.1945). Bezskutecznie zabiegał o powrót do wojska. Utrzymywał serdeczne kontakty z wychowankami, z których wielu zajęło wysokie stanowisko w Ludowym Wojsku Polskim. Z zachowanej korespondencji wynika, że pozostał dla nich wzorem człowieka godnego naśladowania, pięknym przykładem cnót ludzkich i głębokiej mądrości. Był odznaczony Orderem Virtuti Militari V kl., Krzyżem Niepodległości, Złotym Krzyżem Zasługi i innymi medalami. Ze związku małżeńskiego z Marią Kończak miał 4 dzieci: Sewerynę (ur. 1913), Aleksandrę (1917), Andrzeja (1919) i Barbarę Marię (1920). Zmarł 8.08.1969 r. w Rawiczu i tam został pochowany.

autor publikacji : Bogusław Polak

bibliografia : CAW, Akta personalne VM 89-8472, KK i MN; TU NRL nr 10 z 10.05.1919 r., s. 39; Wielkopolski Słownik Biograficzny, pod red. A. Gąsiorowskiego i J. Topolskiego, Warszawa 1981, s. 369-370; W. Kowalski, Walki o Chodzież (od 6-8 stycznia 1919 r.), [w:] Księga pamiątkowa powstańców i wojaków, Bydgoszcz 1925, s. 56-60; tenże, Wspomnienia dowódcy wągrowieckiego oddziału powstańczego, [w:] Wspomnienia powstańców wielkopolskich, Poznań 1970, s. 139-161; tenże, Noc sylwestrowa w Kcyni, [w:] Na froncie północnym Powstania Wielkopolskiego 1918-1919, pod red. L. Gomolca, Poznań 1973, s. 68-75; T. Fenrych, Fragmenty z Frontu Północnego Powstania Wielkopolskiego, [w:] Szkice i fragmenty z powstania wielkopolskiego 1918-1919, Poznań 1933, s. 1-36; T. Pietrykowski, Z przeszłości Kcyni, Kcynia 1928, s. 123-125; A. Czubiński, Z. Grot, B. Miśkiewicz, Powstanie Wielkopolskie 1918-1919. Zarys dziejów, Warszawa-Poznań 1978; A. Czubiński, Powstanie Wielkopolskie, Poznań 1978; Art. ukazał się w Słowniku biograficznym powstańców wielkopolskich 1918-1919, pod red. A. Czubińskiego, B. Polaka, Poznań 2002, s. 171-172.

powrót do poprzedniej strony | do góry