Powstańcze biografie

Ligarzewski Mieczysław

Ligarzewski  Mieczysław (1891-1939), członek Straży Ludowej i samorzutnego oddziału powstańczego w Rynarzewie, więzień obozu jenieckiego Altdamm, inwalida wojenny z okresu Powstania Wielkopolskiego. Urodził się 2.09.1891 r. w Rynarzewie, w dawnym powiecie szubińskim, w rodzinie mistrza szewskiego Stanisława (1852-1907) i Apolonii (1864-1939) z Szulców. Odbył przymusową służbę wojskową w armii pruskiej.
11.01.1919 r. po przegranej przez stronę niemiecką bitwie pod Szubinem wycofujące się oddziały niemieckiego Grenzschutzu pod dowództwem por. Freiherra von Groll aresztowały wszystkich polskich mężczyzn z miasteczka, w tym braci Ligarzewskich Zygmunta, Apoloniusza i Mieczysława, który po powrocie z internowania był kaleką do swojej śmierci. Uwięzionych przetrzymywano na sali u Niemki Schlieterowej przy rynku. Następnego dnia wyprowadzono ich pod wojskową eskortą do koszar wojskowych w Bydgoszczy. Tu więźniów pobito i głodnych wepchnięto w wagony bydlęce uprzednio wylane wodą, która przy ujemnych temperaturach zamarzała. Podczas pobytu internowanych w Bydgoszczy dochodziło do bestialskich scen, podczas których zrywano z więźniów lepsze mundury, które zachowali podczas dezercji z pruskiej armii. Wielu pobito do nieprzytomności. Potem rozpoczęła się podróż. Pociąg z internowanymi mieszkańcami Rynarzewa jechał przez 36 godzin do obozu dla jeńców wojennych w Altdammie pod Szczecinem-Dąbiem. Po drodze na dworcu kolejowym w Chojnicach doszło do tragicznego w skutkach pobicia więźniów przez niemieckich żołnierzy wracających z Ukrainy do swoich rodzinnych domów w Niemczech. Żołdacy niemieccy znęcali się do tego stopnia nad bezbronnymi Polakami, że pod razami łopat i kolb karabinów zmarł Franciszek Kaszkiet i Adam Szymanowski. Wśród bestialsko pobitych był Mieczysław Ligarzewski. Ks. proboszcz Mieczysław Buławski wspominał: „(…) Z internowanych tak nieludzko traktowanych dwóch do tego czasu nie przyszło do siebie. Jeden, Franciszek Joras, do Łazarza podobny łachman ludzki; sparaliżowany i zidiociały leży przeważnie bez ruchu w łóżku. Drugi, Mieczysław Ligarzewski, uznany przez komisję wojskową jako 75% inwalida, czołgać się tylko może z pokoju do pokoju, z łóżka na krzesło. Inni wyleczyli się wprawdzie, lecz ustrój ich nerwowy mniej lub więcej ucierpiał (…)". Po przewiezieniu internowanych do Altdammu umieszczono ich w obozowych barakach za drutem kolczastym. Tutaj leczono rany chorych i pobitych podczas transportu. Po uzgodnieniach i zabiegach konsula honorowego Polski w Szczecinie Antoniego Szumana internowanych wypuszczono pod koniec marca 1919 r. do rodzinnych domów. Mieczysław Ligarzewski wrócił do Rynarzewa jako kaleka. Zamieszkał w rodzinnym domu, gdzie opiekowała się nim matka Apolonia wraz z jego rodzeństwem. W 1937 r. redaktor Kowalski z „Kuriera Porannego” tak opisał postać Mieczysława Ligarzewskiego: „(…) w Rynarzewie mieszka Mieczysław Ligarzewski, człowiek sparaliżowany. Każdy kęs strawy wkłada mu się do ust, przenosi się go z miejsca na miejsce. Kaleka ten to żywy akt oskarżenia na Grenzschutz, to dowód w jaki sposób traktowano Polaków w zaborze pruskim (…)". Tak było do 26.04.1939 r., kiedy to zmarła matka Apolonia Ligarzewska. Wówczas chorym Mieczysławem zaopiekował się brat Kazimierz. Wybuch II wojny światowej zastał braci Ligarzewskich w Rynarzewie. Dramat całej rodziny rozegrał się 27.11.1939 r., kiedy to niemiecki landrat z Szubina pismem nakazał rodzinie Ligarzewskich opuścić rodzinny dom w Rynarzewie. Mieszkanie zajęła niemiecka rodzina Kothke, ta sama, która wydała we wrześniu w ręce gestapo stróża miejskiego z Rynarzewa Wacława Alwina. Rodzina zabrała ze sobą kalekiego Mieczysława. Internowanych umieszczono w Domu Polskim w Szubinie, gdzie był tymczasowy obóz dla mieszkańców powiatu szubińskiego. Na początku grudnia 1939 r. rodzina Ligarzewskich wraz z innymi mieszkańcami powiatu została deportowana do Piotrkowa Trybunalskiego. Podczas drogi zmarł kaleki Mieczysław, którego pochowano w mogile przy drodze. Dzisiaj trudno ustalić dokładnie miejsce pochówku. Po zakończeniu II wojny rodzina Ligarzewskich powróciła do rodzinnego Rynarzewa. W Powstaniu Wielkopolskim uczestniczyli również bracia Mieczysława, Zygmunt (1893-1957), mjr WP, i Apoloniusz (1895-1921), kpr. 2. kompanii telegraficzno-budowalanej 4. Armii Wojska Polskiego, zmarły w 1921 r. podczas wojny polsko-bolszewickiej.

autor publikacji : Piotr S. Adamczewski

bibliografia :

Archiwum Państwowe w Bydgoszczy. USC Rynarzewo. Księga Urodzeń 1891, sygn. 52/72; Archiwum rodzinne Apolonii Góreckiej z d. Ligarzewskiej; Izba Patrona Zespołu Szkół im. Powstańców Wielkopolskich w Rynarzewie, Lista internowanych do obozu jenieckiego Altdamm 12.01.1919-28.03.1919, poz. 44 Mieczysław Ligarzewski; J. Jankowski, Swastyka nad Szubinem, Poznań 1961; M. Buławski, Miasteczko nad frontem. Wspomnienia z roku 1919, Poznań 1929; Z. Kowalski, Rynarzewiacy – cisi bohaterowie, „Kurier Poranny", nr 233, 23.08.1937.

powrót do poprzedniej strony | do góry