Powstańcze biografie

Dominiczak Walenty Józef

Dominiczak  Walenty Józef (1893-1960), ochotnik, członek Straży Ludowej, internowany do obozu jenieckiego Altdamm. Urodził się 10.02.1893 r. w Rynarzewie, w dawnym powiecie szubińskim, w rodzinie rolnika Walentego i Konstancji z Jeżakowskich. W latach 1899-1907 uczęszczał do szkoły powszechnej w Rynarzewie, gdzie w latach 1905-1907 brał udział w strajku szkolnym. Za udział w strajku został pobity przez niemieckiego nauczyciela i za karę do szkoły uczęszczał rok dłużej. Po zakończeniu edukacji pracował z rodzicami na gospodarstwie rolnym w Rynarzewie. O patriotycznych nastawieniach ojca świadczyć może fakt zakupu polskiego gospodarstwa. W 1909 r. ojciec Walenty Dominiczak wykupił w Rynarzewie dom i gospodarstwo od Jana Gutkowskiego, który sprzedał je po obniżonej cenie, aby nie dostało się w niemieckie ręce. Przed domem tym ustawiano w Boże Ciało jeden z 4 ołtarzy na procesję. O tym wydarzeniu na swoich łamach donosił „Dziennik Bydgoski” w słowach:  „(…) panu Dominiczakowi należy się uznanie za jego gorliwe zabiegi jakie czynił w tym wypadku, że chociaż nie potrzebował już powiększać swego gospodarstwa, mając już i tak dość ładne, żeby tylko nie dopuścić obcych, starał się kupić i dopiął swego (…)". Po wybuchu I wojny światowej W. Dominiczak został przymusowo wcielony do armii pruskiej, z której powrócił do rodzinnego domu w listopadzie 1918 r. 1.01.1919 r. wstąpił w szeregi samorzutnego oddziału powstańczego z Rynarzewa, który pod dowództwem ks. Mieczysława Buławskiego i Kazimierza Tomaszewskiego brał udział w oswobodzeniu dworca kolejowego, poczty i magistratu. Po przegranej przez Niemców bitwie pod Szubinem  11.01.1919 r. został 12.01.1919 r. aresztowany przez wojska Grenzschutzu dowodzonego przez por. Freiherra von Grolla. Aresztowanych zaprowadzono do sali Schlittera, gdzie przetrzymywano ponad 100 mężczyzn z samego Rynarzewa i około 200 z okolicy, którzy w czasie walk o miasteczko akurat się w nim znajdowali. Następnie aresztowanym oświadczono, że zostaną w kolumnie marszowej zaprowadzeni do komendantury wojskowej w Bydgoszczy, gdzie po otrzymaniu dokumentów stwierdzających ich demobilizację z niemieckiej armii będą mogli spokojnie udać się do domów. Na dziedzińcu koszar wojskowych zostali internowani pobici i wyzwani przez ludność pochodzenia niemieckiego i żołnierzy. Po załadowaniu do wagonów bydlęcych internowanych wywieziono do Chojnic, gdzie w bestialski sposób pobiły ich oddziały wojsk niemieckich. Walenty Dominiczak uciekł wraz ze swoimi 3 braćmi z transportu zakładników pomiędzy Chojnicami a Krzyżem. Po powrocie do Rynarzewa przez tzw. zieloną granicę zaświadczył o tragicznym położeniu zabranych do obozu jenieckiego Altdamm mężczyzn. Młodszy brat Wacław jako naoczny świadek tych wydarzeń złożył przed komendantem miasta Kcyni zeznania, które następnie zostały przekazane Komisariatowi Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu.
W kwietniu 1919 r. wstąpił w szeregi oddziału Straży Ludowej w Rynarzewie i brał udział w walkach na froncie północnym wzdłuż Noteci. W czerwcu 1919 r. został powołany do odbycia służby wojskowej w szeregach 3. batalionu wartowniczego w Gnieźnie. W grudniu 1920 r. został przeniesiony do rezerwy i pracował na własnym gospodarstwie rolnym w Rynarzewie. Wybuch II wojny światowej zastał W. Dominiczaka w Rynarzewie. W listopadzie 1939 r. został wywłaszczony przez Niemców i zmuszony był pracować jako robotnik aż do 1945 r. Po zakończeniu wojny powrócił na swoje gospodarstwo, gdzie pracował do swojej śmierci. 20.01.1959 r. wstąpił do koła ZBoWiD-u w Rynarzewie, gdzie jego udział w powstaniu poświadczyli Julian Mędlewski z Małych Rud i Franciszek Sikorski z Rynarzewa.
Zmarł 6.04.1960 r. w Rynarzewie, gdzie został pochowany na miejscowym cmentarzu parafialnym.
Poślubił Petronelę Łuczak z Władysławowa (19.05.1881-18.06.1954). Po raz drugi zawarł związek małżeński 4.04.1959 r. z Rozalią Szafrańską (ur. 27.07.1893).

autor publikacji : Piotr S. Adamczewski

bibliografia : Archiwum Zarządu Okręgu ZKRPiBWP w Bydgoszczy, obecnie zbiory CAW w Warszawie, teczka osobowa W. Dominiczaka, sygn. 681 (zaświadczenie o udziale w powstaniu, życiorys W. Dominiczaka, kwestionariusz weryfikacyjny ); „Dziennik Bydgoski”, nr 64, 20.03.1909, nr 26, 1.02.1919; Izba Patrona Zespołu Szkół im. Powstańców Wielkopolskich w Rynarzewie. Lista internowanych mieszkańców Rynarzewa i okolicy do obozu jenieckiego Altdamm (12.01.1919-30.03.1919), poz. 6 W. Dominiczak; J. Jaśkowiak, Chojnicka masakra rynarzewskich patriotów, „Dziennik Wieczorny”, nr z 1970; M. Buławski, Miasteczko nad frontem. Wspomnienia z roku 1919, Poznań 1929; Z. Kowalski, Rynarzewiacy – cisi bohaterowie, „Kurier Poranny”, nr 233, 23.08.1937.

powrót do poprzedniej strony | do góry