Powstańcze biografie

Śledzikowski Stanisław Antoni

Śledzikowski Stanisław Antoni (1901-1948), s. Franciszka i Katarzyny z domu Müller. Ur. 23.10.1901 r. w Blankenburgu nad Harcem. Jego rodzice zawarli związek małżeński w Szubinie, ale w poszukiwaniu lepszych warunków życia wyemigrowali do Księstwa Brunszwickiego. Ojciec, Franciszek Śledzikowski, ur. 13.11.1872 r. w Rzemieniewicach w rodzinie Macieja Śledzikowskiego i Franciszki z domu Nowak. Zmarł 5.03.1947 r. w Szubinie. Matka, Katarzyna Śledzikowska, ur. 7.03.1881 r. w Kowalewie pod Szubinem, zm. 2.10.1949 r. w Szubinie. Jej rodzicami byli Franciszek Müller i Petronela Ludwiczak. Stanisław miał również brata Juliana oraz 3 siostry: Janinę, Kornelię i Henrykę.
W 1904 r. rodzina Śledzikowskich wróciła do Szubina. Kupili dom na pl. Kościelnym (przy dzisiejszej ul. Kilińskiego) uruchomili fabrykę mebli. W 1908 r. Stanisław rozpoczął naukę w szkole powszechnej, którą ukończył w 1915 r. Następnie przyuczał się do zawodu kupca w branży żelaznej. Gdy wybuchło Powstanie Wielkopolskie, Śledzikowscy ochotniczo wstąpili w szeregi powstańcze. Podczas pierwszej próby wyzwolenia miasta 2.01.1919 r. Stanisław zaangażował się aktywnie po stronie tzw. młodych mieszkańców miasteczka. Po nieudanym ataku na miasto 8 stycznia rodzina Śledzikowskich zmuszona została przez Niemców do znoszenia ciał zabitych powstańców z Szubina i okolic. Tak po latach w swoim szkicu pt. Przygoda powstańca rekruta opisywał swoje nieporadne działania w pierwszych dniach powstania: „Dwaj 17-letni powstańcy chyłkiem dążąc do koszar w Zakładzie, pobłądzili w ciemnościach tak, że jak później się okazało znaleźli się w ogrodzie dzisiejszego Urzędu Skarbowego. Władysławowi Iciakowi udało się łatwo płot kolczasty przejść. Natomiast Śledzikowski Stanisław prawą nogą wplątał się w kolce drutu kolczastego – tracąc równowagę zawisając głową w dół. Naboje z wywróconego futerka na głowę posypały się. Wreszcie po szamotaniu wyrwało się kawał portek z kalesonami, spadł na ziemię i potoczył się w dół. Pozbierał się szybko i w pośpiechu ze swym towarzyszem pędził poprzez cmentarz ewangelicki przewracając się co chwila przez groby. Dotarli wreszcie do parkanu przy ul. Kcyńskiej. Nasłuchując usłyszeli głosy, poznali że to Beutler. Nadchodził właśnie Leon Krawański z miasta. Odtąd szli już razem stwierdzając jednak, że w zakładzie nikogo nie ma. Obaj rekruci ubrani byli po cywilnemu, w czapkach polowych okrągłych z kokardami, Iciak był przepasany pasem”. Po wyzwoleniu Szubina 11 stycznia bracia Śledzikowscy wstąpili do 3. kompanii kcyńskiej, która weszła w skład 9. Płk. Strzel. Wlkp. Stanisław walczył na szubińsko-rynarzewskim odcinku frontu północnego, a później na froncie polsko-bolszewickim. Z wojska wrócił 21.01.1921 r. Wówczas ojciec zdecydował, by to Stanisławowi przekazać stolarnię. Przygotowując się do zawodu stolarza, uczył się w szkole przemysłowej w Bydgoszczy i uzyskał tytuł mistrzowski. 17.09.1922 r. wstąpił w szeregi Towarzystwa Powstańców i Wojaków w Szubinie. Zbierał wspomnienia z okresu powstania z terenu Szubina i okolicy. Był także członkiem Związku Weteranów Powstań Narodowych Koła w Szubinie. W 1934 r. wszedł w skład nowego zarządu związku, a w 1936 r. został prezesem. Po połączeniu się tej organizacji w 1937 r. z Towarzystwem Powstańców Wielkopolskich pozostał aktywnym działaczem nowo powstałego Towarzystwa Powstańców Wielkopolskich. Szubińskie koło, którego został prezesem, zrzeszało około 130 członków. W okresie międzywojennym odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi. Za udział w powstaniu otrzymał także pamiątkowy Krzyż Powstańca Broni. Był autorem pomnika powstańczego, który uroczyście odsłonięto w styczniu 1939 r. na szubińskim cmentarzu. Niestety pomnik nie przetrwał do naszych czasów. Obiekt został zburzony zimą 1940 r. przez Niemców.
Z chwilą wybuchu II wojny światowej Stanisław Śledzikowski opuścił Szubin, by uniknąć śmierci, która groziła powstańcom i działaczom z okresu dwudziestolecia międzywojennego. Znalazł się w Generalnym Gubernatorstwie. Początkowo ukrywał się w okolicach Warszawy. W lipcu 1940 r. połączył się z rodziną, którą w grudniu 1939 r. wysiedlono do Mielca. Tam podjął pracę w stolarni rodziny Rymanowskich i razem z bratem pracował w niej aż do zakończenia wojny. Przebywając w Mielcu, Stanisław wstąpił do działającej w podziemiu Armii Krajowej. W latach 1942-1945 pracował jako podoficer wywiadu i kontrwywiadu na miasto Mielec, a następnie na powiat Mielec. Służbę w AK w stopniu kpr. pełnił pod pseudonimem „Drwal”. Brał udział w przekazywaniu informacji dotyczących produkcji broni V-1. Postać Stanisława Śledzikowskiego po latach została sportretowana w publikacji pt. Miejsce autorstwa Włodzimierza Kłaczyńskiego. Tam Śledzikowski pojawił się jako Stanisław Rybkowski.
Po wyzwoleniu Szubina w początkach 1945 r. Stanisław jako pierwszy z rodziny wrócił do miasta. W swoim domu zastał Niemkę z dziećmi pochodzącą z pobliskiego Chomętowa. Trafili oni później do obozu przesiedleńczego w Potulicach. W późniejszych miesiącach 1945 r. również pozostali Śledzikowscy wrócili do miasta. Stanisław znów prowadził zakład stolarski, który produkował nadal meble i zajmował się m.in. naprawą i renowacją mebli. 22.04.1947 r. ujawnił swoją AK-owską przeszłość przed tutejszym Urzędem Bezpieczeństwa. Otrzymał z UB zaświadczenie, że uczynił zadość warunkom przewidzianym w ustawie o amnestii i korzysta z niej. W kwestionariuszu z 29.06.1948 r. dla kandydatów do Związku Powstańców Wielkopolskich z lat 1918/1919 ujawnił, że w latach 1942-1945, jako członek AK, był w służbie wywiadu i kontrwywiadu w Mielcu. W 1948 r. Koło Powstańców Wielkopolskich w Szubinie, w związku z 30. rocznicą odzyskania niepodległości, przystąpiło do wykonania cyklu obrazów, planów i opisu przebiegu powstania na tym terenie. Opisaniem powstania zajął się ponownie Stanisław Śledzikowski. Była to kontynuacja jego przedwojennej pracy. Szkice zatwierdzano na posiedzeniu koła. Na rękopisach i maszynopisach przechowywanych w muzeum widoczne są poprawki, które powstawały w czasie weryfikacji tematów. Jego nagła śmierć przerwała tę pracę, stąd też powstało zaledwie kilkanaście szkiców. Nigdy nie doszło również do powstania zapowiadanych obrazów i planów, choć ich szkice były wykonywane przez Lecha Krygiera z Szubina w czasie spotkań kombatanckich. Spuścizna po Stanisławie trafiła do jego brata Juliana, który po latach przekazał je w ręce Zenona Erdmanna, a ten dalej do zbiorów Muzeum Ziemi Szubińskiej.
22.12.1948 r. znaleziono Stanisława Śledzikowskiego nieprzytomnego w jego warsztacie stolarskim. Jeszcze żył, ale wkrótce zmarł. Okoliczności, w jakich doszło do śmierci, nie zostały nigdy do końca wyjaśnione. „Stryja Stanisława znaleziono na terenie stolarni, leżał nieprzytomny za drzwiami, które wcześniej przysunięte były ogromnym bufetem danym przez aptekarza Hieronima Anasiewicza do renowacji i który musiało dźwigać 10 mężczyzn. Ojciec, nie wierzył, że sam dałby radę przesunąć ten bufet. Do końca życia nie wierzył też w jego naturalną śmierć, bez udziału osób trzecich. Rok wcześniej Stanisław ujawnił swoją AK-owską przeszłość” – wspominał bratanek Stanisława, Waldemar Śledzikowski. Stanisława Śledzikowskiego pochowano w grobie rodzinnym na szubińskim cmentarzu. Po latach na mogile siostra Stanisława, Kornelia, umieściła tablicę z napisem: „Stanisław Śledzikowski, oficer AK, ps. „Drwal”.

autor publikacji : Kamila Czechowska

bibliografia : USC Szubin. Akt Zgonu nr 26/1947 Franciszka Śledzikowskiego; Akt Zgonu nr 98/1949 Katarzyny Śledzikowskiej; Akt Zgonu, 89/1948 Stanisława Śledzikowskiego; Dokumenty osobiste rodziny Śledzikowskich. W archiwum Muzeum Ziemi Szubińskiej; E. Dolatowska, Portret braci Śledzikowskich, (maszynopis). W archiwum Muzeum Ziemi Szubińskiej; Encyklopedia Historii Drugiej Rzeczpospolitej, Warszawa 1999 r., s.531; Ewidencja Towarzystwa Powstańców i Wojaków Szubin. W archiwum Muzeum Ziemi Szubińskiej; T. Zych, Początki konspiracji zbrojnej na terenie powiatu mieleckiego w latach 1939-1940, [w:] Rocznik Mielecki 2004-2005, Mielec 2006, t. 7-8. s. 66-76.; T. Zych, Akcje na mieleckie więzienie w marcu 1943 r. W 60 rocznicę wydarzeń, [w:] Rocznik Mielecki 2003, Mielec 2004, t. 6, s. 99-114; „Pałuczanin”, r. 10, nr 33, 28.03.1936 r.; „Pałuczanin”, r. 11, nr 30, 8.03.1938 r.; Wspomnienia Waldemara Śledzikowskiego. W archiwum Kamili Czechowskiej; Wspomnienia Włodzimierza Kłaczyńskiego. W archiwum Kamili Czechowskiej; S. Strauchmann, O wolność Szubina, Szubin 1934, s. 19; S. Śledzikowski, Szkice z powstania wielkopolskiego. W archiwum Muzeum Ziemi Szubińskiej; W. Kłaczyński, Miejsce, Gon, t. 4, Mielec 2009, s. 36-42, 93-95; XX-lecie Bohaterskich Walk Powstańców Wielkopolskiego Frontu Północnego w Szubinie, 21-22.01.1939 r. W archiwum Kamili Czechowskiej; Życiorys Juliana Śledzikowskiego. W archiwum Muzeum Ziemi Szubińskiej; Życiorys Stanisława Śledzikowskiego (rękopis). W archiwum Muzeum Ziemi Szubińskiej;

linki :

powrót do poprzedniej strony | do góry