Powstańcze biografie

Stefaniak Antoni

Stefaniak Antoni (1899-1985), s. Jakuba i Walerii z domu Gierczak. Ur. 8.12.1899 r. w Buszewie, wsi leżącej w połowie drogi między Gołańczą a Margoninem, w ówczesnym powiecie wągrowieckim. Jego rodzina już od kilku pokoleń mieszkała we wsi. Niemiecką szkołę powszechną ukończył w 1913 r. w Czesławicach. Języka polskiego uczył się w domu, m.in. czytając polską „Gazetę Grudziądzką” i inne patriotyczne broszury, które z licznymi piosenkami i wierszami o treści patriotyczno-ludowej dostarczał Stefaniakom nauczyciel historii z Gniezna o nazwisku Żak. Młody Antoni patriotyzmem nasiąkał od najmłodszych lat nie tylko z literatury, ale również dzięki częstym spotkaniom i tajnym zebraniom, jakie odbywały się u Stefaniaków w domu. Do wojska powołany został jeszcze w 1917 r., ale nie trafił na front, lecz na lotnisko w podpoznańskiej Ławicy, gdzie pełnił służbę wartowniczą. Jeszcze przed zakończeniem wojny rozchorował się i otrzymał dłuższy urlop. Do jednostki powrócił na początku listopada 1918 r. Panowało już ogólne rozprzężenie w armii, które zaczęło stopniowo narastać po wydarzeniach rewolucyjnych w Niemczech oraz po zawarciu rozejmu w działaniach wojennych 11.11.1918 r. W samym Poznaniu kontrola nad życiem wojskowym, policyjnym i administracyjnym stopniowo przechodziła w ręce Rad Żołnierskich. W połowie grudnia Antoni Stefaniak otrzymał urlop świąteczny, z którego idąc za przykładem wielu swoich znajomych z wojska, do jednostki już nie powrócił.
Będąc w domu, przypatrywał się działaniom konspiracyjnym Polaków. Jako gorliwy patriota i wyszkolony żołnierz zgłosił swoją gotowość do pracy w szeregach konspiracyjnych, a następnie wstąpił do gołanieckiej kompanii powstańczej, która została zorganizowana 29.12.1918 r. Jeszcze tego samego dnia, wracając do domu, zauważył, że z Gołańczy na Chodzież maszerowała kompania Haimatschutzu i nie mógł zrozumieć, dlaczego gołanieccy powstańcy pozwolili im w pełnym oporządzeniu wojskowym odejść. Dwa dni później wraz z innymi powstańcami na rozkaz dowództwa przystąpił do odbierania Niemcom broni, którą następnie dostarczono do Gołańczy. W późnych godzinach wieczornych razem z gołaniecką kompanią uczestniczył w oswobodzeniu Kcyni i w rozbrojeniu stacjonującego tam licznego oddziału Grenzschutzu. W następnych dniach uczestniczył w walkach pod Nakłem, później w bitwach pod Szamocinem i Margoninem, brał udział pod dowództwem por. Bartscha w wypadzie mającym na celu spalenie mostu na Noteci pod Białośliwem, stacjonował na powstańczych pozycjach w Lipinach i Kowalewie, gdzie też często dochodziło do starć z nieprzyjacielem. Po reorganizacji wojsk powstańczych Stefaniak trafił do 4. Płk. Strzel. Wlkp. w Gnieźnie. Po zakończeniu formowania, jeszcze w sierpniu 1919 r., pułk wyruszył na front litewsko-białoruski, gdzie z marszu wziął udział w zajęciu Bobrujska. Tam przebywał aż do czerwca 1920 r., kiedy włączony został do działań na froncie polsko-bolszewickim. W bitwie warszawskiej znajdował się w grupie uderzeniowej gen. Edwarda Rydza-Śmigłego i w pościgu za cofającymi się czerwonoarmistami dotarł do granicy Prus Wschodnich. Wziął udział w bitwie nad Niemnem, a następnie działania bojowe zakończył 10-11 października opanowaniem Kojdanowa w rejonie Mińska. Stefaniak w służbie wojskowej pozostawał do początku 1922 r.
W okresie międzywojennym prowadził w Buszewie spore gospodarstwo rolne. 24.08.1939 r. został powołany w szeregi polskiej armii i walczył w kampanii wrześniowej. Trafił do niewoli i przez całą wojnę jako jeniec przebywał w Prusach Wschodnich, gdzie wykorzystywany był do prac na roli. Po wojnie powrócił na swoje gospodarstwo, które w sporej części zostało wywłaszczone przez władze państwowe, ale nadal pozostawał właścicielem kilkudziesięciu hektarów, które pozwalały mu utrzymać całą rodzinę. Jeszcze w okresie międzywojennym udzielał się społecznie w lokalnych organizacjach kombatanckich. Po wojnie również działał w środowisku byłych powstańców wielkopolskich, tym razem zrzeszonych w ZBoWiD-zie. Wielokrotnie wyróżniany i odznaczany. Do najważniejszych odznaczeń państwowych zaliczyć należy: Odznakę Grunwaldzką (1971), Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 r. (1972), Wielkopolski Krzyż Powstańczy (1972) oraz Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1975). Zmarł 20.01.1985 r., pochowany został 3 dni później na gołanieckim cmentarzu.

autor publikacji : Sławomir Łaniecki

bibliografia : Na podstawie Kroniki ZBoWiD-u w Gołańczy. Z archiwum rodzinnego Karola Kabacińskiego.

powrót do poprzedniej strony | do góry