Powstańcze biografie

Sporny Jan

Sporny Jan (1902-1990), s. Józefa i Kordulii z domu Śmierzchalskiej. Ur. 9.02.1902 r. w Szubinie. Rodzice mieli  w Szubinie gospodarstwo rolne. Po ukończeniu nauki w katolickiej szkole powszechnej w Szubinie, mieszczącej się w budynku przy kościele św. Marcina, pracował na gospodarstwie rodziców. Jak wspominał po latach, w domu panował duch patriotyzmu i miłości do Polski. Był jednym z pierwszych szubińskich harcerzy biorących w 1917 r. udział w tajnych zbiórkach harcerskich, które odbywały się w ogrodzie tutejszego starostwa. Wtedy też wstąpił w szeregi Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, którego członkiem pozostał także po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Jako jeden z najmłodszych szubińskich ochotników, mając zaledwie 16 lat, brał udział w Powstaniu Wielkopolskim. Zaangażował się w walkę o wolność swych rodzinnych terenów i od 2 stycznia do 18.02.1919 r. walczył na terenie powiatu szubińskiego. Po odzyskaniu niepodległości służył w 16. Płk. Uł. Wlkp. w Bydgoszczy. W następnych latach udał się za chlebem do Francji. Wyjechał tam w 1926 r. i przebywał do 1932 r. O tęsknocie za rodzinnymi stronami świadczą zdjęcia, karty pocztowe, jakie słał do domu. Po powrocie do kraju zaangażował się w działalność organizacji kombatanckich związanych z Powstaniem Wielkopolskim. Między innymi od 23.12.1936 r. był członkiem Związku Weteranów Powstań Narodowych R.P. 1914-1919 r., a także Związku Powstańców Wielkopolskich w Szubinie. Brał udział w pracach komitetu budowy pomnika-mogiły powstańców na szubińskim cmentarzu, który to komitet zawiązany został w 1938 r.
Do sierpnia 1939 r. był żołnierzem szubińskiej kompanii Baonu Obrony Narodowej „Kcynia”. 24.08.1939 r. powołany do Wojska Polskiego. Trafił do 67. pp. zajmującego pozycję w rejonie Brodnicy. Dane mu było czynnie walczyć z najeźdźcą we wrześniu 1939 r. W październiku 1939 r. przeszedł na Litwę, gdzie został internowany, a następnie w marcu 1940 r. trafił do niewoli niemieckiej. Przewieziony do obozu jenieckiego Rastenburg, umieszczony został w Stalagu I A.
Wolność odzyskał w lutym 1945 r. w wyniku ofensywy armii radzieckiej. Po wyzwoleniu wrócił do Szubina, do domu przy ul. Winnicy, i pracował na gospodarstwie rolnym (7 ha). Mieszkając w Szubinie, nie ograniczał się do pracy na roli, lecz angażował się również w prace społeczne. W latach 1948-1963 był radnym Rady Miejskiej w Szubinie, a także ławnikiem Sądu Powiatowego w Szubinie (1949-1964). Od 1948 r. był prezesem Spółki Wodnej w Szubinie. W latach 1948-1963 był prezesem koła Związku Samopomocy Chłopskiej w Szubinie. W połowie lat 50. XX w. zaangażował się jako członek Zarządu w pracę Banku Spółdzielczego w Szubinie. Był też aktywnym członkiem ZBoWiD-u oraz honorowym członkiem zarządu tego koła.
Gdy zdrowie zaczęło szwankować, Jan Sporny, jako że nie posiadał dzieci, zdał swoje gospodarstwo na rzecz skarbu państwa i w 1975 r. przeszedł na emeryturę. 9.02.1976 r. zmarła jego żona Marta z domu Masiakowska. Wkrótce ponownie wstąpił w związek małżeński, poślubiając Józefę Guzek z domu Lipską. W październiku 1977 r. uhonorowano go Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. W 70. rocznicę wybuchu Powstania Wielkopolskiego uhonorowany został również okolicznościowym medalem pamiątkowym. Ponadto był odznaczony: Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym (1974), Medalem za Wojnę Obronną 1939 r., Medalem Zwycięstwa i Wolności, Odznaką Honorową za Zasługi dla Województwa Bydgoskiego oraz Odznaką Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej. Jako weteran brał udział w wielu uroczystościach rocznicowych związanych z powstaniem. Na jednej z nich w styczniu 1981 r. w 62. rocznicę powstania otrzymał z rąk naczelnika miasta i gminy Szubin Zdzisława Dąbrowskiego i przewodniczącego Rady Narodowej Miasta i Gminy Szubin Franciszka Nowaka podziękowanie za: „Ofiarny i pełen poświęcenia udział w Powstaniu Wielkopolskim oraz za patriotyczną postawę w całym swym życiu”. W 1989 r. uczestniczył w manifestacji pokojowej w Zamościu koło Rynarzewa. Tam w rocznicę zdobycia pociągu pancernego przez powstańców obok Spornego występowali też: Jerzy Kwasek z Szubina i Helena Dębiec z Zamościa.
Osobny rozdział życia Jana Spornego stanowiła współpraca z Hufcem ZHP im. Powstańców Wielkopolskich w Szubinie. Był świetnym gawędziarzem, którego lubiła słuchać harcerska młodzież. Harcerze nie tylko czerpali informacje od weterana walk o wolność ojczyzny, ale i służyli pomocą, gdy Jan Sporny leżał chory w domu. Złożony chorobą zmarł 2.03.1990 r. w Szubinie, a pochowany został na miejscowym cmentarzu parafialnym. Skromny krzyż stojący nad grobem został w ostatnich latach odnowiony przez szubińskiego plastyka Henryka Wojtasa. „Dzisiaj wspomnieć należy jeszcze o jednym odcinku działalności Jana Spornego. Był on zawsze do ostatnich dni swego pracowitego życia przyjacielem młodzieży. Jego liczne spotkania z harcerzami i harcerkami, z młodzieżą szkolną, jego proste i szczere wspomnienia z Powstania Wielkopolskiego i Wojny Obronnej, stanowiły zawsze dla młodzieży wielkie – wyciskające z oczu łzy przeżycia. Wielu zapamięta je na całe życie. Porucznik Jan Sporny przychodził zawsze na spotkania z młodzieżą, kiedy go zapraszano, a później złożony już chorobą przyjmował z radością i wdzięcznością młodzież harcerską u siebie w domu. Ostatni raz krótko przed śmiercią”  – mówił 6.03.1990 r. nad trumną powstańca wybitny szubiński działacz społeczny Zenon Erdmann.Zobacz mogiłę na cmentarzu w Szubinie TUTAJ

autor publikacji : Kamila Czechowska

bibliografia : Archiwum Muzeum Ziemi Szubińskiej im. Zenona Erdmanna w Szubinie; „Gazeta Pomorska", r. XXX, nr 240, 21.10.1977 r.; „Ilustrowany Kurier Polski", nr 25, 30.01.1989 r.; „Ilustrowany Kurier Polski", nr 42, 18-19.02.1989 r.; USC Szubin, Księga Aktu Zgonu, nr 26/1976, nr 49/1990; Przemówienie Zenona Erdmanna na pogrzebie Jana Spornego 6.03.1990 r.  – w archiwum MZS; Relacja Benigny Olszewskiej – w archiwum MZS.

linki :
Mogiła na cmentarzu w Szubinie - ZOBACZ TUTAJ

powrót do poprzedniej strony | do góry