Powstańcze biografie

Sołtysiak Franciszek

Sołtysiak Franciszek (1900-1980), s. Jana i Katarzyny z domu Wieczorek. Ur. 2.01.1900 r. w Rąbczynie niedaleko Wągrowca. Ojciec Franciszka wcześnie opuścił Rąbczyn i przeprowadził się do Grylewa. Tam wraz z rodziną mieszkał 3 lata, a następnie wszyscy przenieśli się w 1908 r. do Czesławic. W miejscowości tej młody Franciszek ukończył szkołę powszechną, a następnie podjął pracę na miejscowym folwarku należącym do bogatego niemieckiego ziemianina, Emila Körnera. Krótko po ukończeniu 18 lat, 21.08.1918 r. powołany został do wojska i trafił do 54. pp. w Kolberg (Kołobrzeg). Sołtysiak miał dużo szczęścia, gdyż po odbyciu podstawowego przeszkolenia wojskowego wysłano go na front zachodni, gdzie przebywał tylko 14 dni. Z początkiem listopada wojna dobiegła końca. Niecały miesiąc później, 5.12.1918 r., został zwolniony ze służby i powrócił do Czesławic. W rodzinne strony przybył akurat wtedy, gdy cała Wielkopolska szykowała się do zrzucenia jarzma niemieckiego. Z końcem grudnia do mieszkańców wsi dotarły wieści o wybuchu powstania w Poznaniu. Niemalże z godziny na godzinę docierały informacje o rozszerzaniu się działań zbrojnych na cały region. Ostatniego dnia 1918 r. do Czesławic przybył Antoni Dzierbiński, przedstawiciel Rady Ludowej w Gołańczy, który zarządził zbiórkę wszystkich tych, którzy chcą przysłużyć się odradzającej z niewoli ojczyźnie i oświadczył, że w Gołańczy została zorganizowana kompania powstańcza i obecnie czyni się dalszy nabór ochotników w jej szeregi. Około 28 ochotników z Czesławic zgłosiło się w szeregi powstańcze, następnie zaprzężono konie do kilku wozów i wszyscy udali się do Gołańczy. Najpierw skierowano rekrutów na strzelnicę, gdzie zostali wyposażeni w karabiny oraz amunicję. Dowódcą czesławickiego oddziału mianowano kpr. Stanisława Matuszewskiego z Potulina. Jeszcze tego samego dnia wszyscy powstańcy odkomenderowani zostali do Czesławic, z zakwaterowaniem w miejscowej szkole. W następnych dniach stycznia 1919 r. przyszło im utrzymywać linię frontu powstańczego na północny zachód od Gołańczy, ciągnącą się na długości około 6 km od Czesławic, przez Jeziorki do Chojny. Był to ważny odcinek frontu północnego, na którym Niemcy nieraz czynili wypady, dochodziło do potyczek i strat w ludziach. Jednocześnie wszyscy normalnie pracowali na folwarku, aby gospodarstwo nie podupadło.
W kwietniu 1919 r. Sołtysiaka przydzielono do 10. kompanii 6. Płk. Strzel. Wlkp. i wraz z jednostką wysłano do obrony miejscowości Wijewo, nieustannie zagrożonej atakami niemieckiego Grenzschutzu. Następnie stacjonował w Kościanie, a potem w Sierakowie, gdzie również było niespokojnie. 20.01.1920 r. pułk uroczyście wkroczył do Bydgoszczy, zajmując miasto i jednocześnie przyłączając je do odradzającej się Rzeczypospolitej. W kolejnych dniach brał udział w zajęciu Koronowa i Tucholi, po czym powrócił znów do Bydgoszczy. W marcu 1920 r. pułk przerzucono na front wschodni, gdzie wziął udział w wyprawie kijowskiej. Sołtysiak natomiast w połowie maja oddelegowany został do szkoły łączności i na front powrócił dopiero latem, w czasie walk na ziemiach polskich. Wojsko opuścił dopiero w 1923 r. w stopniu st. szer. W okresie międzywojennym pracował na folwarku w Czesławicach jako robotnik rolny. Od 1923 r. należał do Narodowej Partii Robotniczej oraz był członkiem Związku Zawodowego Robotników Rolnych. Stopniowo nabywał przekonań socjalistycznych, co zaowocowało wstąpieniem w 1938 r. do PPS-u. W kwietniu 1939 r. Sołtysiak otrzymał przydział mobilizacyjny do wągrowieckiego Batalionu Obrony Narodowej. Przez najbliższe miesiące kilkakrotnie powoływano go na alarmy i ćwiczenia wojskowe. 25.08.1939 r. w pełni zmobilizowany. W pierwszych dniach września był m.in. świadkiem bezkarnych nalotów Luftwaffe na Wągrowiec, podczas których zniszczono kilka domów i budynek magistracki. 4 września wągrowiecki BON rozpoczął odwrót w stronę Warszawy. Po kilkunastu dniach żołnierze dotarli pod Sochaczew, gdzie stoczyli ciężki bój z przeważającymi siłami wroga. 19.09.1939 r. Sołtysiak dostał się do niewoli. Był w przejściowych obozach jenieckich w Łowiczu, Pabianicach, Sieradzu, a następnie w Poznaniu, skąd wywieziony został do Ostrzeszowa. Tam po wyładowaniu z wagonów wszyscy jeńcy doprowadzeni zostali do obozu w Komorowie. Później jeszcze trafił do obozu w okolicach Berlina, gdzie pracował przy budowie autostrady. W 1941 r. Sołtysiaka skierowano do pracy na roli w okolicach Krosna Odrzańskiego. Tam w styczniu 1945 r. został oswobodzony przez wojska radzieckie. Do rodziny powrócił w marcu 1945 r. Pracę podjął w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w Czesławicach, gdzie pracował do 1965 r., do czasu przejścia na emeryturę. Jako członek ZBoWiD-u i za zasługi wojenne w okresie Powstania Wielkopolskiego oraz w czasie II wojny światowej otrzymał stopień ppor. rez. Władze państwowe wielokrotnie go wyróżniały i odznaczały. Między innymi nadano mu: Odznakę Grunwaldzką (1970), Wielkopolski Krzyż Powstańczy (1971), Medal Zwycięstwa i Wolności (1972) oraz Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1974). Franciszek Sołtysiak zmarł 14.12.1980 r., pochowany został w Gołańczy.

autor publikacji : Sławomir Łaniecki

bibliografia : Na podstawie Kroniki ZBoWiD-u w Gołańczy. Z archiwum rodzinnego Karola Kabacińskiego.

powrót do poprzedniej strony | do góry