Aktualności

150. rocznica Powstania Styczniowego i pamięć o zrywie w Szubinie

data: 2012-11-09, autor: Katarzyna Cieniuch

22 stycznia 2013 r. mija 150. rocznica wybuchu powstania styczniowego. W Szubinie pamiętamy o bohaterach tamtych dni.
Na cmentarzu w Szubinie znajduje się jedna mogiła, która najprawdopodobniej związana jest z tym wydarzeniem historycznym. To mogiła na starej części cmentarza. „Piotr Wruk /1.02.1841-21.01.1914/ uczestnik powstania styczniowego” − czytamy na tabliczce umieszczonej poniżej krzyża. Niestety w archiwum Muzeum Ziemi Szubińskiej nie ma materiałów związanych z tą postacią. Nagrobek, który nosi już ślady upływającego czasu, jest jednak zadbany. Czekamy na kontakt z osobami, które posiadają informacje o tej postaci.
We wtorek, 22 stycznia, uczciliśmy pamięć powstania. Przy mogile powstańca, na której płonął już znicz od Wiary Lecha, dyrektor Muzeum Ziemi Szubińskiej Kamila Czechowska opowiedziała o powstaniu styczniowym i o działaniach podjętych w tym czasie na terenie powiatu szubińskiego. Delegacja w składzie: burmistrz Szubina Ignacy Pogodziński, przedstawiciele Muzeum Kamila Czechowska i Katarzyna Cieniuch, Benigna Olszewska z Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego Koło w Szubinie złożyła wiązankę na mogile powstańca, a uczniowie Zespołu Szkół w Szubinie wraz z nauczycielem Stanisławem Adamczykiem zapalili znicz pamięci.

Po wybuchu w 1863 r. powstania styczniowego w zaborze rosyjskim na terenie ziem polskich włączonych do zaboru pruskiego zawiązały się tajne organizacje niosące pomoc walczącym rodakom. W Poznaniu został utworzony komitet na czele z Janem Działyńskim, którego celem było zbieranie środków na powstanie, skup broni i wysyłanie ochotników do oddziałów. Komisarzem wojskowym na powiat szubiński został dzierżawca majątku Słupy, Wojciech Kunowa. Nad całością działalności na terenie powiatu szubińskiego i wągrowieckiego czuwał Erazm Zabłocki. Mieszkańcy Szubina i całego powiatu zbierali fundusze na powstanie. Jednym z aktywniejszych działaczy był Józef Nepomucen Gościcki. Środków na rzecz powstania nie szczędziło także duchowieństwo. Wychowani w patriotycznej atmosferze synowie ziemi szubińskiej także chcieli brać udział w walkach powstańczych. Tak jak w czasach powstania wielkopolskiego 1918-1919 do walki garnęli się robotnicy rolni, terminatorzy i czeladnicy. Źródła podają niewiele nazwisk, ale byli to między innymi: robotnicy Łukasz Wiatrowski i Stanisław Olszata z Lubostronia, rzemieślnik Karol Lewandowski z Barcina, Paweł Billert z Kcyni. W okolicach Wolwarku koło Szubina ochotnicy powstania styczniowego założyli obóz, który był punktem zbornym dla młodych ludzi chcących włączyć się w walkę narodowowyzwoleńczą. Władze pruskie, wspierające Rosjan, zamierzały zlikwidować obóz, ale ochotnicy zostali ostrzeżeni i zdołali w porę przedrzeć się do Królestwa. Nie obyło się bez aresztowań Polaków. Podczas próby przekraczania granicy aresztowano pochodzących z naszego terenu Franciszka Chłapowskiego i Waleriana Skórzewskiego. Po upadku powstania ochotnicy z terenu powiatu szubińskiego trafili do więzień. Byli to między innymi pomocnik kupiecki Mateusz Śmiedziński i nauczyciel Juliusz Nowacki. Wielu Polaków zostało wywiezionych na Syberię. Zesłanie dotknęło także mieszkańców powiatu szubińskiego, którzy ochotniczo wstąpili w szeregi wojska powstańczego. Byli to między innymi: Józef Binkowski z Szerokiego Kamienia, Franciszek Mileński z Jabłowa Pałuckiego, Jan Polski z Łabiszyna, Bolesław Czachowski z Chwaliszewa, Nikodem Jankiewicz z Kcyni. Pamięć o zrywie powstańczym była ciągle żywa, ale podczas zaboru pruskiego mieszkańcy ziemi szubińskiej nie mogli jawnie o tym mówić. Pamięć o powstaniu na nowo odżyła po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Znów mówiono o powstaniu, a weteranów tych walk traktowano z ogromną czcią. W 1932 r. obchody związane z rocznicą powstania styczniowego odbyły się w Szaradowie, Jeżewie, Mieczkowie i Turze, a organizatorem były oddziały Związku Strzeleckiego. 5 lutego 1933 r. szubińskie koło Weteranów Powstań Narodowych przygotowało w Hotelu Centralnym uroczystość z okazji 70. rocznicy czynu powstańczego. Podczas uroczystości nie zabrakło deklamacji, referatu i koncertu orkiestry zakładu wychowawczego. O tej rocznicy pamiętali także mieszkańcy Rynarzewa, którzy zorganizowali uroczystość rocznicową z udziałem burmistrza Kazimierza Tomaszewskiego. W prasie lokalnej ukazywały się opisy powstania. W jednej z gazet czytamy: „Razem z nami, młodem pokoleniem – odżywczem tchnieniem wolności żyją jeszcze czcigodni Weterani z 1863 roku żywe pomniki bohaterów i polskiej miłości Ojczyzny. W rocznicę powstania styczniowego cześć im i hołd głęboki. Oni to zbrojni w wiarę w słuszność sprawy, przelewali krew swoją z hasłem na ustach: Dla Ciebie Polsko i dla Twej Chwały”. Dla weteranów powstania styczniowego odzyskanie wolności przez powstańców wielkopolskich było spełnieniem marzeń, o które walczyli.


Kamila Czechowska
Źródło: Dzieje Szubina, pod. red. Mariana Biskupa; prasa regionalna z okresu XX lecia międzywojennego

powrót do poprzedniej strony | do góry | pozostałe aktualności