Miejsca pamięci narodowej

Pomnik w Paterku

miejscowość : Paterek
gmina : Nakło nad Notecią
powiat : nakielski
województwo : kujawsko-pomorskie » pokaż na mapie

W centralnym miejscu wsi Paterek, w rozwidleniu dróg z Nakła do Szubina i Kcyni, w 1946 r. postawiono pomnik. Jedna z tablic poświęcona jest powstańcom wielkopolskim. Pomnik wzniesiony został z kostek granitowych z widocznymi łączeniami.
Obiekt jest wtórny do pomnika, który w 1922 r. weterani zrywu postawili poległym druhom w miejscu, które zyskało opinię „Polskiego Verdun”. Na pomniku umieszczone były tablice z 4 stron.
Na jedynej ocalałej tablicy, która przechowywana jest w Muzeum Ziemi Krajeńskiej, upamiętnieni zostali: szer. 5. kompanii 10. Płk. Strzel. Wlkp. Kazimierz Szczepaniak z Chłapowa poległy 1.04.1919 r. pod Paterkiem, pochowany w Kcyni; szer. 3. kompanii 4. Płk. Strzel. Wlkp. Franciszek Chabowski poległy 24.04.1919 r. pod Polichnem, pochowany w Kcyni; plut. 2. kompanii karabinów maszynowych 9. Płk. Strzel. Wlkp. Kazimierz Graczyk z Białężyc koło Wrześni poległy 5.06.1919 r. pod Paterkiem, pochowany w Kcyni; szer. 2. kompanii batalionu kcyńskiego Ludwik Kuffel poległy 3.02.1919 r. pod Studzienkami, pochowany w Kcyni; szer. Józef Bizorowski z Wieszek poległy 9.02.1919 r. pod Studzienkami, pochowany w Kcyni; kpr. kompanii nakielskiej Tomasz Janicki (ur. 1897 r.); szer. Szczepan (Stefan) Ciężki z Rzemieniewic poległy 7.02.1919 r. pod Studzienkami, pochowany w Kcyni.
Źródła archiwalne przynoszą nam kolejne treści, które umieszczone były na pomniku. Wymienieni byli również: kpr. kompanii nakielskiej Tomasz Janicki (ur. 1897 r.) z Paterka, poległy 7.02.1919 r. pod Paterkiem; szer. 3. kompanii gnieźnieńskiej Wincenty Kabaciński poległy 23.01.1919 r. pod Paterkiem, pochowany w Nakle; podoficer dca oddziału witkowskiego Franciszek Skrzeszewski poległy 22.01.1919 r. pod Paterkiem, pochowany w Paterku; szer. 3. kompanii gnieźnieńskiej Wincenty Michalak (ur. 12.09.1898 r.) poległy 29.01.1919 r. pod Studzienkami; szer. kompanii nakielskiej Bronisław Miłosierny poległy 31.01.1919 r. w Nakle nad Notecią i tam pochowany; Jan Wolniewicz; Franciszek Ozdyk (patrz poniżej). Od frontu widniał napis: KU WIECZNEJ CHWALE I PAMIĘCI POLEGŁYM BOHATEROM ZA WOLNOŚĆ I ZJEDNOCZENIE OJCZYZNY W BOJU POD PATERKIEM W R. 1919 – WDZIĘCZNI RODACY. Z drugiej strony umieszczono wiersz: BO WCIĄŻ W KOŁO SŁYSZYMY – I W GROBIE NAM SIĘ ŚNI – ŻE TO CO NIE ZGINĘŁO – WYROSŁO Z NASZEJ KRWI. Na ostatniej tablicy widniał napis: CZEŚĆ BOHATEROM POLEGŁYM, KTÓRYCH NAZWISK STWIERDZIĆ NIE ZDOŁANO. Na szczycie pomnika umieszczono orła z rozpostartymi skrzydłami, który zwrócony był w stronę Nakła. Przewodniczącym komitetu budowy pomnika był Józef Pawlak, autorem projektu pomnika i jego wykonawcą – Antoni Wesołowski. Uroczystość poświęcenia odbyła się 24.09.1922 r. z udziałem weteranów z Nakła, Paterka, Mroczy, Bydgoszczy, Szubina, Czarnkowa, Kcyni, Jarocina, Anieli, Inowrocławia. Początek uroczystości miał miejsce na nakielskim rynku, skąd pochód na czele z orkiestrą wojskową ruszył do Paterka. Pod pomnikiem przemawiał uczestnik walk w tym rejonie Maciej Kaczorowski z Pamiątkowa, który przybył na uroczystość wraz z innymi weteranami powstania, starosta wyrzyski Ignacy Wuyek i prezes komitetu Józef Pawlak. Pomnik poświęcił ks. Ignacy Geppert.
W 2010 r. w związku z budową ronda pomnik zdemontowano i rozgorzała dyskusja nad zmianą jego lokalizacji.
27.12.2011 r. wmurowano akt erekcyjny w modernizowany pomnik Powstańców Wielkopolskich w Paterku. Pomnik został rozebrany w czasie budowy ronda w Paterku w 2010 r. We wtorkowej uroczystości brali udział między innymi: ks. kanonik Bogumił Stachowiak, ks. prałat Grzegorz Nowak, Tadeusz Sobol - Starosta Nakielski, Andrzej Kinderman - Wicestarosta Nakielski, Sławomir Napierała - Burmistrz Miasta i Gminy w Nakle nad Notecią, Andrzej Jedynak - Przewodniczący Rady Miejskiej w Nakle nad Notecią, Tomasz Miłowski - Radny Rady Powiatu w Nakle nad Notecią, radni Rady Miejskiej w Nakle nad Notecią, Andrzej Sołtysiak - Dyrektor Muzeum Ziemi Krajeńskiej i Mariusz Malikowski - Sołtys Paterka.
We wtorek, 7.02.2012 r., w Paterku odbyły się uroczystości z okazji 93. rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego, których głównym elementem było poświęcenie pomnika powstańczego na nowo powstałym rondzie. Po mszy św. w kościele pw. Matki Boskiej Bolesnej w Paterku zgromadzeni udali się pod pomnik. Symbolicznego odsłonięcia pomnika dokonał burmistrz Nakła nad Notecią Sławomir Napierała w asyście przedstawicieli rodzin powstańczych. Obiekt poświęcił ks. kanonik Bogumił Stachowiak. W uroczystości uczestniczyli między innymi: Iwona Kozłowska - Poseł na Sejm RP, Tadeusz Sobol - Starosta Nakielski, Andrzej Kinderman - Wicestarosta Nakielski, Krystyna Trepczyńska - Naczelnik Delegatury Instytutu Pamięci Narodowej w Bydgoszczy, Tomasz Miłowski - przedstawiciel Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego, Jolanta Maciejewska - Prezes TPPW 1918/1919 w Nakle nad Notecią, Jarosław Odrobiński - Prezes TPPW 1918/1919 w Mroczy, Roman Kłos i Franciszek Sobiechowski z Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Nakle nad Notecią. Po złożeniu przez delegacje hołdu powstańcom zebrani przemaszerowali do Zespołu Szkół w Paterku, gdzie zaprezentowała się młodzież w programie artystycznym. Podczas uroczystości Łucja Wachowska, krewna powstańca Franciszka Ozdyka, przekazała na ręce dyrektor tutejszej szkoły słowniki biograficzne. Uzupełnieniem uroczystości była wystawa przybliżająca historię pomnika w Paterku od 1922 r. do chwili obecnej.

autor publikacji : Kamila Czechowska

powrót do poprzedniej strony | do góry